#WojennyDzień

Wisła tworzy wyspy Mapy przedstawiające Zatokę Gdańską z przełomu lat 70-tych i 80-tych XVII wieku, pozwalają zaobserwować bardzo ciekawy, końcowy etap długotrwałego procesu hydrograficznego związanego z aktywnością Wisły. Uchodziła ona wówczas do Bałtyku w okolicach Twierdzy Wisłoujście, niosąc w…

W trakcie walk toczących się wokół Gdańska w okresie napoleońskim, Westerplatte posiadało umocnienia obsadzone załogą. Stanowiło ono istotny element obrony twierdzy gdańskiej, zarówno w roku 1807 jaki i 1813, jednak mimo swego znaczenia militarnego nie było ono bezpośrednio objęte działaniami…

Rosnący napływ wczasowiczów, szczególnie z terenów Królestwa Kongresowego i Wielkopolski, w pewnym stopniu wynikał także z rozwoju sieci połączeń kolejowych biegnących w kierunku Gdańska. Dodatkowym ułatwieniem i zachętą do podróży były niewysokie ceny biletów kolejowych. Jednakże dojazd do Gdańska…

Westerplatte stało się ważnym miejscem, nie tylko ze względów militarnych, ale także jako ośrodek rekreacyjny w pobliżu rozwijającego się Gdańska. W cieniu umacnianej militarnie wyspy rozwijał się kurort, oferujący zyskujące wówczas popularność kąpiele solankowe, wodne, morskie i słoneczne.…

Plaże na Westerplatte w sezonie letnim zaczęły zapełniać się wielojęzycznym, barwnym tłumem gości przybywających, często całymi rodzinami, z różnych zakątków Rzeszy Niemieckiej, Królestwa Polskiego, ale także mieszkańcami samego Gdańska. Utworzone w 1881 r. towarzystwo akcyjne żeglugi parowej i…

W nocy z 10 na 11 stycznia 1914 r. rozszalał się na Bałtyku sztorm, który uczynił wiele szkód. Fale wyrzucały na brzeg mniejsze statki, wdzierały się na nabrzeże powodując niszczenie urządzeń przeładunkowych. Największe jednak szkody uczynił sztorm na Westerplatte. Plaża kąpieliska oraz jej…

Po zakończeniu I wojny światowej od stycznia 1919 r. obradowała Konferencja Pokojowa w Paryżu. Powołała do życia Wolne Miasto Gdańsk. Formalnie jego funkcjonowanie regulował Traktat Wersalski podpisany 28 czerwca 1919 r. W myśl postanowień traktatu, protektorat nad powstałym Wolnym Miastem miała…

Na skutek powtarzających się antypolskich protestów niemieckiej ludności władze Rzeczypospolitej rozpoczęły akcję dyplomatyczną i uzyskały zgodę przedstawiciela Ligi Narodów w Gdańsku, Reginalda Towera oraz dowódcy wojsk sprzymierzonych Richarda Hackinga, na sprowadzenie do Gdańska polskiego…

Przygotowania do budowy Składnicy Generalnym pełnomocnikiem do spraw budowy składnicy został mianowany kontradmirał Jerzy Zwierkowski. Kwestią priorytetową było wybudowanie nowego basenu portowego oraz magazynów do przechowywania broni, amunicji i materiałów wybuchowych. Niektóre domy mieszkalne,…

Przekazanie Westerplatte władzom polskim i obecność polskiego oddziału wartowniczego na półwyspie była powodem kolejnych konfliktów. Dochodziło do aktów przemocy wobec żołnierzy polskich, zarówno na służbie jaki i w czasie wypraw do miasta w czasie wolnym. Wobec tego polskim żołnierzom zalecano…

Zgodnie z powstałym w latach 1933–1934 planem, system obrony Wojskowej Składnicy Tranzytowej (WST) na Westerplatte miał w wypadku próby puczu w Wolnym Mieście Gdańsk pozwolić załodze na utrzymanie się przez kilka – kilkanaście godzin, do czasu przybycia odsieczy lub ewakuacji drogą morską. Autorem…

W stosunkach polsko – niemieckich w pod koniec 1933 r., nastąpił pozytywny zwrot czego wyrazem było podpisanie w styczniu 1934 r., paktu o nieagresji. Poprawne relacje obu państw, znalazły również odzwierciedlenie w sytuacji jaka panowała w Wolnym Mieście Gdańsku. Zarówno Albert Forster gauleiter…

Służba na terenie Składnicy nie należała do łatwych. Aby choć trochę uprzyjemnić pobyt w Składnicy, dowództwo organizowało podwładnym zajęcia poza służbą. Do dyspozycji załogi wybudowano boiska sportowe – do piłki nożnej, siatkówki i koszykówki, kort tenisowy, a także przystań kajakową. Dozwolona…

Polska, zdając sobie sprawę z narastającego zagrożenia ze strony hitlerowskich Niemiec, od 1935 r. prowadziła intensywne przygotowania obronne. Szczególne środki bezpieczeństwa obowiązywały na Westerplatte z racji jego położenia poza granicami kraju. W pierwszych dniach marca 1939 r. wezwał mnie…

W październiku 1925 r., Rada Portu i Dróg Wodnych podjęła decyzję w sprawie określenia granicy polskiej składnicy na Westerplatte. Przebiegała ona wzdłuż kanału portowego, (bez nabrzeża, które było pod kontrolą Rady Portu i Dróg Wodnych w Gdańsku), do nasady wschodniego mola wejściowego do portu…

W obliczu narastającego kryzysu od wiosny 1939 r. na Westerplatte zarządzono stan pogotowia i rozpoczęto przygotowania do obrony. Wprowadzono system alarmowy w razie ataku, całkowite zaciemnienie terenu w porze nocnej, szczegółową kontrolę pociągów wjeżdżających na teren składnicy, dozbrajano…

Ur.  12 listopada 1898 w Gręboszowie, zm. 30 sierpnia 1946 r. w Neapolu. Polski dowódca wojskowy, major Wojska Polskiego, komendant Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte. Pochodził z rodziny chłopskiej. Miał troje rodzeństwa. Uczył się w II Cesarsko-Królewskim Gimnazjum w Tarnowie,…

Pod pretekstem kurtuazyjnej wizyty 25 sierpnia 1939 r., wpłynął do portu gdańskiego pancernik szkolny „Schleswig-Holstein”. Do kanału portowego pancernik wpłynął samodzielnie, dopiero tam holownik „Danzig” doprowadził go na miejsce postoju. Okręt zacumowano koło Spichrzów Solnych, dokładnie…

Jeden z 5 pancerników – okrętów liniowych typu Deutschland.  Wodowany w 1906 r., używany był bojowo w czasie I wojny światowej, m.in. brał udział w bitwie jutlandzkiej. W latach 1926-1935 okręt flagowy floty niemieckiej, od 1936 r. używany był jako okręt szkolny. W 1939 r. został…

Pod koniec sierpnia napięta sytuacja polityczna i działania III Rzeszy zwiastowały wybuch konfliktu zbrojnego z Polską. Szczególnie było to odczuwalne w Gdańsku. Przedłużająca się wizyta pancernika „Schleswig – Holstein” i widoczna na jego pokładzie gotowa do użycia artyleria budziła również…

31 sierpnia rano w Komisariacie Generalnym RP, szefowi Wydziału Wojskowego, ppłk. Wincentemu Sobocinskiemu, przekazano informację, iż istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo ataku na składnicę na Westerplatte w ciągu najbliższych 24 godzin.  Zameldowano mu również o koncentracji niemieckich…

Właśnie tutaj, na Westerplatte, 1 września 1939 r. salwami oddanymi przez pancernik Schleswig-Holstein rozpoczęła się II wojna światowa. W piątek 1 września 1939 roku, jeszcze przed wschodem słońca, o godzinie 4.47 komandor Gustav Kleikamp, dowódca okrętu szkolnego Kriegsmarine Schleswig-Holstein,…

Równocześnie z oddaniem pierwszych strzałów w kierunku Westerplatte przez pancernik Schleswig-Holstein, bez wypowiedzenia wojny i ogłoszenia mobilizacji, wojska niemieckie zgodnie z planem Fall Weiss, uderzyły na Polskę na całej długości polsko-niemieckiej granicy oraz z terytorium Moraw i Słowacji…

Załoga składnicy, mimo utrzymywanej gotowości bojowej, została częściowo zaskoczona gwałtownym i bardzo silnym ogniem niemieckim. Major Henryk Sucharski rozkazał ogłoszenie alarmu bojowego. Żołnierze w pośpiechu obsadzali przygotowane pozycje obronne. Kiedy, w chwilę po ustaniu ostrzału pancernika…

Pierwszy dzień obrony dobiegał końca. Polscy żołnierze nie ulegli przeważającemu pod każdym względem wrogowi, chociaż ponieśli straty (4 zabitych i 4 rannych) i wycofali się z placówek „Wał” i „Prom”, a także stracili uszkodzoną w wyniku ostrzału z pancernika Schleswig-Holstein, jedyną armatę…

Drugi dzień obrony zaczął się na Westerplatte spokojnie. Nic nie zapowiadało, że będzie to dla załogi Składnicy dzień najcięższej próby. Dopiero około południa weszły do akcji działa artylerii pokładowej pancernika Schleswig-Holstein, jednak nie przeciwko Westerplatte, lecz polskim pozycjom w…

Pierwszym obiektem zaatakowanym przez bombowce, początkowo nieskutecznie, były koszary, jednak już kolejne bomby okazały się celne. Zostały one trafione dwukrotnie, jednak ich specjalna konstrukcja spełniła swoje zadanie. Bomby przebiły najpierw dwa górne, betonowe stropy, które spowodowały…

Po zbombardowaniu przez samoloty półwyspu, system obrony składnicy był osłabiony i zdezorganizowany. Gdyby Niemcy przystąpili wówczas do szturmu, załoga Westerplatte znalazłaby się w bardzo trudnym położeniu. Atak jednak tego dnia nie nastąpił. Jednak spodziewając się niemieckiego natarcia mjr…

Ps. Kuba, ur. 17 kwietnia 1904 r. w Budapeszcie, zm. 24 kwietnia 1962 r. w Krakowie. Komandor porucznik Marynarki Wojennej RP, w czasie wojny obronnej Polski w 1939 r. zastępca komendanta. Był synem szlachcica generała Romualda Dąbrowskiego. Służbę wojskową rozpoczął w 1918 r. w szkole…

„O świcie spada na nas nowa lawina ognia i żelaza. Ogień artylerii ma charakter nękający, zatrzymuje się dłużej na budynku koszar. Kanonada zrywa się o godz. 7.00. Natarcie, które teraz następuje jest ostrożne i ma raczej charakter rozpoznawczy. Niemcy badają nasze możliwości obrony. Potem panuje…

Kolejne dni obrony to dla załogi przede wszystkim, utrzymywanie pozycji pod okresowo silnym ogniem przeciwnika. Niemcy w tym czasie wzmocnili swoje siły. Już 2 września przybyła do Gdańska kompania pionierów z Rosslau-Dessau, w dniu następnym stanowiska w okolicach Wisłoujścia zajęła bateria haubic…

Dzień 5 września zaczął się spokojnie, jednak o godz. 9.00 ogień w kierunku Westerplatte otworzyła bateria haubic kalibru 105 mm z okolic Wisłoujścia. Nie spowodował on większych zniszczeń, ani żadnych strat wśród obrońców, był jednak bardzo wyczerpujący dla zmęczonych polskich żołnierzy. Stale…

Ur. 9 grudnia 1905 w Przemyślu, zm. 15 marca 1948. Lekarz, kapitan Wojska Polskiego II RP i major Ludowego Wojska Polskiego, obrońca Westerplatte, ofiara represji Urzędu Bezpieczeństwa. Odznaczony Orderem Virtuti Militari. Po ukończeniu szkoły podstawowej Mieczysław uczęszczał do Gimnazjum im.…

Około godziny 4.30 nad ranem dnia 7 września pancernik „Schleswig-Holstein” otworzył ogień w kierunku Westerplatte, chwilę później rozległy się również strzały ciężkich karabinów maszynowych, rozmieszczonych na wyższych kondygnacjach budynków w Nowym Porcie. O godzinie 5.00 niemiecka piechota…

Sytuacja obrońców Składnicy była bardzo trudna. W systemie obrony nie funkcjonowały już Wartownie nr 2 i 5, Wartownie nr 1 i 4 były uszkodzone, przybywało rannych, a stan tych, którzy zostali ranieni wcześniej był rozpaczliwy. Brakowało wody, lekarstw, środków opatrunkowych, kurczyły się zapasy…

Po zakończeniu walk teren Westerplatte zajęły oddziały niemieckie. Zdobyczną broń, amunicję i wyposażenie wywieziono. Uszkodzone działo 75 mm zabrała na pamiątkę załoga pancernika Schleswig- Holstein. Teren rozminowano i częściowo uporządkowano. Zdjęcia zniszczeń na Westerplatte dokonanych w czasie…

Pojawienie się jeńców cywilnych na Westerplatte 8 września 1939 r. miało związek z dwoma faktami: koniecznością oczyszczenia terenu po walkach żołnierzy oraz planowaną wizytą Adolfa Hitlera. Większość jeńców skierowana przez SS do prac porządkowych na Westerplatte została aresztowana 1 września…

19 września 1939 r. do Gdańska przybył z wizytą Adolf Hitler. Podczas triumfalnego przejazdu przez miasto był witany przez jego mieszkańców. 21 września Hitler wizytował teren Westerplatte. Chciał się osobiście przekonać jak wygląda „twierdza”, która przez 7 dni opierała się pancernikowi, oddziałom…

W czasie wojny teren Westerplatte był zajmowany przez Niemców. Po uporządkowaniu terenu na Westerplatte przybywali niemieccy wojskowi sporządzający dokumentację pozostałych polskich umocnień, jak również i cywile - fotografowie i zwykli ludzie zwiedzający, pragnący zapoznać się z pobojowiskiem.…

28 marca 1945 r. pododdziały niemieckiej 73 dywizji piechoty, naciskane przez radzieckie jednostki pancerne zostały zmuszone do wycofania się z pozycji zajmowanych w Nowym Porcie. Przez Martwą Wisłę przedostały się na teren półwyspu Westerplatte, gdzie przygotowały się do obrony wspierane od strony…

29 lipca 1946 r. na miejscu zniszczonej we wrześniu 1939 r. Wartowni nr 5, odsłonięto symboliczny cmentarzyk z nazwiskami poległych na Westerplatte polskich żołnierzy wraz z krzyżem. Pomysłodawcą jego utworzenia był kpt. Franciszek Dąbrowski, który po wojnie, w stopniu komandora, dowodził kardą…

Sielankowe pejzaże kurortu na Westerplatte bywały w trakcie spacerów zakłócane przez widoki nie kojarzące się z wypoczynkiem i rekreacją. W oczy rzucały się bowiem przykryte warstwą ziemi, konstrukcje schronów amunicyjnych i stanowisk artylerii nadbrzeżnej, które powstawały na Westerplatte…

Przy wejściu do portu na Westerplatte  został zbudowany w hołdzie żołnierzom walczącym w pierwszych dniach wojny 1939 r. 25-metrowy Pomnik Obrońców Wybrzeża. Pomnik autorstwa Adama Haupta, Franciszka Duszeńko oraz Henryka Kitowskiego stoi na ponad 20-metrowym kopcu. Budowa pomnika, przy…

Wartownia nr 1 w czasie walk o półwysep była kluczowym punktem obrony. Ogień prowadzony ze schronu w piwnicy i z okien w części naziemnej, uniemożliwiał Niemcom przedostanie się od strony nasady półwyspu czy kanału portowego do centralnej jego części. Bryła budynku, choć rażona odłamkami pocisków i…

Począwszy od lat sześćdziesiątych XX w. Westerplatte pełniło rolę propagandowej wizytówki władz komunistycznych. Zapraszano tu oficjalne delegacje państwowe z całego świata, organizowano uroczystości wojskowe i oficjalne manifestacje. 

Major Henryk Sucharski zmarł 30 sierpnia 1946 r. w Neapolu i pochowany został na cmentarzu Casamassima. Ideę sprowadzenia prochów majora Sucharskiego na Westerplatte ogłosił Paweł Dzianisz, pisząc o tym w 1969 roku w „Głosie Wybrzeża”. Dzianisz jako pierwszy zaproponował przeniesienie prochów…

Podczas swojej trzeciej pielgrzymki do Polski, w czerwcu 1987 r., papież Jan Paweł II odwiedził między innymi Gdynię i Gdańsk, gdzie odprawił msze święte dla licznie zgromadzonych wiernych. Ponadczasowym symbolem stało się spotkanie Ojca Świętego z młodzieżą na Westerplatte, które odbyło się 12…

1 września 2009 r. Muzeum II Wojny Światowej otworzyło plenerową wystawę na Westerplatte – pt. „Westerplatte. Kurort – Bastion – Symbol”. Uroczystego otwarcia dokonał premier Donald Tusk. Celem wystawy jest przekazanie zwiedzającym kompleksowej wiedzy o trzystuletnich dziejach tego miejsca.…

W czerwcu 2011 r. otwarto przygotowaną przez Muzeum II Wojny Światowej ścieżkę edukacyjną na Westerplatte, która rozciąga się od reliktów Bramy kolejowej do Pomnika Obrońców Wybrzeża. Jest to praktyczny przewodnik po istniejących i nieistniejących obiektach byłej Wojskowej Składnicy Tranzytowej.…