Badania archeologiczne
Badania archeologiczne na Westerplatte zostały zainicjowane w 2016 r. przez Muzeum Westerplatte i Wojny 1939. Po połączeniu tej placówki z Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku prowadzone są do dziś. Są częścią interdyscyplinarnych badań, których głównym celem jest jak najpełniejsze poznanie historii Wojskowej Składnicy Tranzytowej poprzez odkrycie i zadokumentowanie wszystkich obiektów z nią związanych: budynków, elementów infrastruktury kolejowej, drogowej i technicznej, zmian w ukształtowaniu terenu spowodowanych walkami (lejów, okopów, stanowisk bojowych). Priorytetowym zadaniem jest jednak odnalezienie szczątków wszystkich poległych podczas obrony polskich żołnierzy. Do tej pory zrealizowano 10 etapów szczegółowych badań archeologicznych.
Więcej o badaniach archeologicznych
W ich trakcie szczegółowo przebadano najważniejsze obiekty związane z historią WST m.in.: relikty wartowni nr 5, willi oficerskiej, kasyna podoficerskiego, starych koszar, budynku administracyjnego, schronu amunicyjnego nr 8 i 12 oraz lejów powstałych 2 września 1939 r. podczas wybuchu bomb lotniczych. Rozpoznano również stan zachowania i sposób wykonania schronów amunicyjnych nr 10 i 11 oraz rozpoczęto poszukiwania szczątków legionisty Mieczysława Krzaka i stanowiska armaty polowej, tzw. putiłówki, używanej przez polskich żołnierzy do obrony składnicy.
Etap X
Czas: 9 maja–7 listopada 2023 r. Powierzchnia: badań archeologicznych – 1641,5 m²; obszar objęty prospekcją terenową 10086 m² -(1 ha) (1800 m² willa, 8286 m² Mikołajewo). Wynik: odsłonięcie i zadokumentowanie reliktów murowanej willi podoficerskiej i wartowni nr 3; odsłonięcie w całości reliktów budynku gospodarczego wzniesionego w 1937r. tzw. "Mikołajewa"; odsłonięcie reliktów betonowych fundamentów muru granicznego WST i ustalenie jego prawidłowego przebiegu; odnalezienie szczątków niemieckiego żołnierza poległego w trakcie walk w 1945r.
Etap IX
Czas: 3 czerwca–3 listopada 2022 r. Powierzchnia: badań archeologicznych – 790 m²; badań geofizycznych – 3944 m². Wynik: odsłonięcie i przebadanie reliktów schronów amunicyjnych nr 8, 10, 11, 12 oraz kolejnych odcinków pruskiej baterii plażowej, ziemnego falochronu, falochronu z blachy falistej oraz niemieckiego okopu z okresu końca II wojny światowej.
Etap VIII
Czas: 6 października–21 grudnia 2021 r. Powierzchnia: badań archeologicznych – 378,1 m², badań– geofizycznych 84 050 m². Wyniki: odsłonięcie i przebadanie pozostałości systemu kanalizacyjnego wybudowanego na potrzeby WST, zlokalizowanie murowanych reliktów pruskiej baterii plażowej i ziemnego falochronu, niemieckiego okopu z okresu końca II wojny światowej oraz rozpoznanie konstrukcji falochronu z blachy falistej.
Etap VII
Czas: 11 marca–7 czerwca 2021 r. Powierzchnia: badań archeologicznych – 756,3 m²; prac saperskich połączonych z poszukiwaniami zabytków pod nadzorem archeologicznym – 59 900 m²; badań geofizycznych – 52 870 m². Wynik: odsłonięcie i przebadanie reliktów wartowni nr 5 oraz willi oficerskiej, zlokalizowanie reliktów schronu amunicyjnego nr 8 oraz polskiego i niemieckiego stanowiska strzeleckiego.
Etap VI
Czas: 3 sierpnia–7 listopada 2020 r. Powierzchnia: badań archeologicznych – 715,2 m²; prac saperskich połączonych z poszukiwaniami zabytków pod nadzorem archeologicznym – 32 752 m². Wynik: zlokalizowanie budynku gospodarczego Mikołajewo, osadników kanalizacji sanitarnej przy nowych koszarach, odsłonięcie i przebadanie reliktów zabudowy mieszkalnej i szaletów powstałych w okresie funkcjonowania kurortu.
Etap V
Czas: 12 września–15 listopada 2019 r. Powierzchnia: badań archeologicznych – 110 m². Wynik: zlokalizowanie miejsca pochówku polskich żołnierzy poległych podczas obrony Westerplatte w pierwszych dniach września 1939 r. Odkryto 5 mogił, w których znajdowały się szczątki 9 westerplatczyków poległych w wartowni nr 5 oraz innych częściach półwyspu.
Etap III i IV
Czas: 5 czerwca 2018–31 maja 2019 r. Powierzchnia: badań archeologicznych – 1950,1 m²; prac saperskich połączonych z poszukiwaniami zabytków pod nadzorem archeologicznym – 5573 m²; badań geofizycznych – 21 660 m². Wynik: zlokalizowanie i przebadanie reliktów kasyna podoficerskiego oraz przebadanie szaletu z okresu WST i leja po bombie odkrytych podczas poprzedniego sezonu badawczego.
Etap II
Czas: 1 sierpnia–22 grudnia 2017 r. Powierzchnia: badań archeologicznych – 1005,7 m²; prac saperskich połączonych z poszukiwaniami zabytków pod nadzorem archeologicznym – 4174 m². Wynik: zlokalizowanie i przebadanie reliktów starych koszar, budynku administracyjnego, lejów po bombach przy wartowni nr 5 i w okolicy starych koszar, zlokalizowanie w wykopie sondażowym latryny z okresu funkcjonowania WST.
Etap I
Czas: 10 października–25 listopada 2016. r. Powierzchnia: badań archeologicznych – 160 m²; prac saperskich połączonych z poszukiwaniami zabytków pod nadzorem archeologicznym – 7977 m²; badań geofizycznych – 900 m². Wynik: potwierdzenie położenia reliktów wartowni nr 5 i willi oficerskiej.
Nadzór archeologiczny: Budowa cmentarza Żołnierzy Wojska Polskiego na Westerplatte
Czas: 18 maja–31 października 2022 r Powierzchnia: ponad 3500 m². Wynik: zlokalizowanie i przebadanie m.in. trzech lejów w okolicy willi oficerskiej i wartowni nr 5 oraz odsłonięcie fragmentów zabudowy z okresu kurortu.
Nadzór archeologiczny: Modernizacja i przystosowywanie budynku byłej elektrowni do celów wystawienniczych
Czas: w trakcie realizacji, rozpoczęty 19 września 2022. Powierzchnia: ponad 1500 m² i ponad 2000 mb wykopów liniowych. Wynik: odkrycie szczątków co najmniej 4 niemieckich żołnierzy poległych wiosną 1945 r.
