O inwestycji

I.    Działania zrealizowane

 

Na przełomie września i października 2022 r. zakończono rozpoczęte w maju 2022 r. prace związane z budową cmentarza Żołnierzy Wojska Polskiego.

Cmentarz zachował dotychczasowy charakter założenia parkowego. Został wybudowany na planie okręgu. Tworzy go 18 steli z miejscami pochówku. W jego centrum znajduje się pomnik w formie krzyża Virtuti Militari, a na obrzeżu ustawiono krzyż Dąbrowskiego. Po zmroku włącza się oświetlenie obiektu, które nadaje miejscu odpowiednią atmosferę i podkreśla sąsiadujące z nim relikty.

 

Niedaleko cmentarza znajdują się uczytelnione fragmenty willi oficerskiej (do wyeksponowania jej piwnicy użyto przeszklenia) oraz wartowni nr 5. Odtworzono także część historyczną ciągu komunikacyjnego z 1939 r.

W miejscu, gdzie odnaleziono szczątki żołnierzy, posadzono krzewy białych róż, które kwitną od późnego lata do wczesnej jesieni. Lej po bombie, zrzuconej 2 września 1939 r. na północno-wschodni narożnik wartowni nr 5, zaznaczono ozdobnymi trawami.

 

4 listopada 2022 r. na nowym cmentarzu pochowano obrońców Wojskowej Składnicy Tranzytowej. 

 

 

II.    Działania w trakcie realizacji

Aktualnie trwają prace związane z modernizacją budynku byłej elektrowni. Teren, na którym zlokalizowany jest budynek, do niedawna był we władaniu Agencji Mienia Wojskowego. 

Roboty budowlane, rozpoczęte we wrześniu 2022 r., mają na celu m.in. poprawę stanu technicznego i estetycznego budynku oraz jego bezpośredniego otoczenia. Inwestycja zakłada też zmianę zagospodarowania terenu wokół byłej elektrowni. Termin zakończenia prac przewidziano na III kwartał 2023 r.

Obiekt zostanie dostosowany do pełnienia funkcji wystawienniczych. Powstanie w nim ekspozycja archeologiczna dotycząca dziejów półwyspu od początków jego powstania, funkcjonowania kurortu i WST, przebiegu obrony polskiej placówki oraz sytuacji składnicy tuż po zakończeniu walk. Opowieść ta zostanie poparta zabytkami wydobytymi w czasie badań archeologicznych realizowanych na Westerplatte od 2016 r. 

Prace projektowe nad ekspozycją w budynku byłej elektrowni wykonuje zwycięzca „Konkursu na opracowanie koncepcji wystawy archeologicznej o roboczym tytule «Westerplatte. Pamięć w ziemi zapisana»”. Umowę na opracowanie projektu zawarto w styczniu 2023 r. Otwarcie wystawy, a zarazem udostępnienie obiektu dla zwiedzających przewiduje się na przełom 2023 i 2024 r. 

 

III.    Działania planowane

W ramach działań inwestycyjnych, mających na celu budowę muzeum plenerowego, zaplanowano:

•    budowę parkingu wielostanowiskowego dla samochodów osobowych i autobusów oraz wielofunkcyjnego budynku Punktu Obsługi Ruchu Turystycznego przed wjazdem na teren WST; budynek będzie pełnił funkcję informacyjno-obsługową dla turystów zwiedzających teren półwyspu i Muzeum Westerplatte i Wojny 1939; będzie także stanowić przestrzeń do prowadzania zajęć edukacyjnych i animacyjnych. Rozpoczęcie prac budowlanych zaplanowano na III kwartał 2023 r.,

•    rewaloryzację całego dostępnego obszaru pola bitwy na Westerplatte,

•    odtworzenie wybranych historycznych budowli, w tym budynek zawiadowcy stacji, magazyny  nr 1, 8, 9, 10-12, obwałowania drugiej linii magazynów,

•    uczytelnienie pozostałych reliktów budowli, w tym magazyny  nr 2, 3 i 4, stare koszary, kasyno podoficerskie, budynek administracyjny, magazyn benzyny, czerwony mur (fragment), pomnik 10-lecia, stanowisko armaty, obiekt Mikołajewo – obiekt,

•    rewaloryzację i remonty konserwatorskie ocalałych budowli historycznych, w tym nowych koszar, wartowni nr 3, placówki „Fort”, falochronu, obiektów wchodzących w skład zespołu fortyfikacji i zabudowy Szańca Mewiego, a także obiektów militarnych powstałych po wojnie, również wpisanych do rejestru zabytków – schronu i wieży baterii artylerii stałej (BAS),

•    remont i modernizację pomnika Obrońców Wybrzeża,

•    budowę pawilonu wystawienniczego, w zachodniej części półwyspu, w której ok. 3000 m2 powierzchni przeznaczono na wystawę stałą.

W celu realizacji powyższych działań (z wyłączeniem zabudowy Szańca Mewiego, którą przewidziano do realizacji w kolejnym etapie inwestycji, a także parkingu z budynkiem Punktu Obsługi Ruchu Turystycznego – ten zakres będzie zrealizowany w odrębnym trybie) Muzeum II Wojny Światowej ogłosiło w lutym 2023 r. dwuetapowy realizacyjny „Konkurs  architektoniczno-urbanistyczny na opracowanie koncepcji projektowej Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 – Oddziału Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku”. 

Ogłoszenie wyników konkursu zaplanowano na październik 2023 r. Zwycięzca otrzyma możliwość podpisania umowy na prace projektowe związane z budową Muzeum Westerplatte i Wojny 1939.

Jednocześnie Muzeum II Wojny Światowej przygotowuje się do ogłoszenia konkursu na koncepcję projektową wystawy stałej dla oddziału na Westerplatte. Podstawą jej narracji mają być autentyzm pola bitwy, na którym rozpoczęła się II wojna światowa, oraz gotowość polskiego żołnierza do obrony ojczyzny. Na wystawie będzie można zobaczyć istniejące relikty pola walki, eksponaty ruchome z kolekcji własnej oraz kolekcji obcych (z uwzględnieniem wymogów ujętych w wytycznych dotyczących przechowywania i prezentacji zbiorów, a także wytycznych konserwatorskich). Przewidziano również wykorzystanie materiałów archiwalnych – zarówno w formie fizycznej, jak i cyfrowej. 

Zasadnicza wartość Westerplatte kryje się właśnie w pozostałościach oryginalnego krajobrazu kulturowego dawnej WST. Pomimo znacznych przekształceń terenu i zniszczenia obiektów placówki – głównie po II wojnie światowej – nadal istnieje tam sieć reliktów. Daje to możliwość stworzenia muzeum plenerowego. Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 będzie łączyć nowoczesny charakter wystawy z zachowanymi reliktami i symboliką miejsca, w którym rozpoczęła się II wojna światowa – stając się unikalną instytucją na mapie Polski oraz Europy.

 

 

Budowa Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 – Oddziału Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku jest finansowana ze środków dotacji celowej ministra kultury i dziedzictwa narodowego.