Głównym celem inwestycji realizowanej na Westerplatte jest stworzenie muzeum plenerowego, które opowiada historię bohaterskiej walki Polaków we wrześniu 1939 r. Charakter całego założenia pozwoli na utworzenie ekspozycji w obrębie historycznej przestrzeni, a przede wszystkim na podstawie uczytelnionych reliktów przeszłości, otoczonych autentycznym krajobrazem. Równolegle z realizacją działań inwestycyjnych prowadzone są badania archeologiczne.
I. Działania zrealizowane
BUDYNEK BYŁEJ ELEKTROWNI
W listopadzie 2023 roku zakończono roboty budowlane, związane z modernizacją budynku byłej elektrowni wraz z zagospodarowaniem terenu oraz niezbędną infrastrukturą.
Roboty budowlane rozpoczęte we wrześniu 2022 r., miały na celu m.in. poprawę stanu technicznego i estetycznego budynku oraz jego bezpośredniego otoczenia. Inwestycja zakładała też zmianę zagospodarowania terenu wokół byłej elektrowni.
Obiekt został dostosowany do pełnienia funkcji wystawienniczych. Powstanie w nim ekspozycja archeologiczna dotycząca dziejów półwyspu od początków jego powstania, funkcjonowania kurortu i WST, przebiegu obrony polskiej placówki oraz sytuacji składnicy tuż po zakończeniu walk. Opowieść ta zostanie poparta zabytkami wydobytymi w czasie badań archeologicznych realizowanych na Westerplatte od 2016 r. Otwarcie wystawy planowane jest na II połowę 2024 roku.
CMENTARZ ŻOŁNIERZY WOJSKA POLSKIEGO
Na przełomie września i października 2022 r. zakończono rozpoczęte w maju 2022 r. prace związane z budową cmentarza Żołnierzy Wojska Polskiego.
Cmentarz zachował dotychczasowy charakter założenia parkowego. Został wybudowany na planie okręgu. Tworzy go 18 steli z miejscami pochówku. W jego centrum znajduje się pomnik w formie krzyża Virtuti Militari, a na obrzeżu ustawiono krzyż Dąbrowskiego. Po zmroku włącza się oświetlenie obiektu, które nadaje miejscu odpowiednią atmosferę i podkreśla sąsiadujące z nim relikty.
Niedaleko cmentarza znajdują się uczytelnione fragmenty willi oficerskiej (do wyeksponowania jej piwnicy użyto przeszklenia) oraz wartowni nr 5. Odtworzono także część historyczną ciągu komunikacyjnego z 1939 r.
W miejscu, gdzie odnaleziono szczątki żołnierzy, posadzono krzewy białych róż, które kwitną
od późnego lata do wczesnej jesieni. Lej po bombie, zrzuconej 2 września 1939 r. na północno-wschodni narożnik wartowni nr 5, zaznaczono ozdobnymi trawami.
4 listopada 2022 r. na nowym cmentarzu pochowano obrońców Wojskowej Składnicy Tranzytowej.
KONKURS ARCHITEKTONICZNY
Muzeum II Wojny Światowej przeprowadziło w 2023 roku „Dwuetapowy realizacyjny Konkurs architektoniczno-urbanistyczny na opracowanie koncepcji projektowej Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 – Oddziału Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku”.
W październiku 2023r. Sąd konkursowy przeprowadził obrady, które doprowadziły do wyłonienia zwycięzcy Konkursu.
Autorami zwycięskiej pracy konkursowej jest konsorcjum firm z Łodzi: Muro Architekci sp. z o.o., Krystyna Lachman-Pabich Lachman Pabich Architekci i Pracownia Architektoniczna „Projektownia”. Zwycięzcy otrzymali możliwość podpisania umowy na prace projektowe związane z budową Muzeum Westerplatte i Wojny 1939.
II. Działania w trakcie realizacji
BUDYNEK PUNKTU OBSŁUGI RUCHU TURYSTYCZNEGO
W październiku 2023 r. podpisano umowę na budowę parkingu wielostanowiskowego
dla samochodów osobowych i autobusów oraz wielofunkcyjnego budynku Punktu Obsługi Ruchu Turystycznego przed wjazdem na teren Wojskowej Składnicy Tranzytowej. Generalnym wykonawcą jest firma Budimex S. A., która w terminie 14 miesięcy ma wykonać całość robót budowlanych wraz z uzyskaniem pozwolenia na użytkowanie.
Budynek będzie pełnił funkcję informacyjno-obsługową oraz wystawienniczą dla turystów zwiedzających Muzeum Westerplatte i Wojny 1939.
III. Działania planowane
PROJEKT MUZUEM WESTERPLATTE I WOJNY 1939
W ramach działań inwestycyjnych, mających na celu budowę Muzeum plenerowego, zaplanowano:
• rewaloryzację całego dostępnego obszaru pola bitwy na Westerplatte,
• odtworzenie wybranych historycznych budowli, w tym budynek zawiadowcy stacji, magazyny
nr 1, 8, 9, 10-12, obwałowania drugiej linii magazynów,
• uczytelnienie pozostałych reliktów budowli, w tym magazyny nr 2, 3 i 4, stare koszary, kasyno podoficerskie, budynek administracyjny, magazyn benzyny, czerwony mur (fragment), pomnik 10-lecia, stanowisko armaty, obiekt Mikołajewo – obiekt,
• rewaloryzację i remonty konserwatorskie ocalałych budowli historycznych, w tym nowych koszar, wartowni nr 3, placówki „Fort”, falochronu, , a także obiektów militarnych powstałych po wojnie, również wpisanych do rejestru zabytków – schronu i wieży baterii artylerii stałej (BAS),
• remont i modernizację pomnika Obrońców Wybrzeża,
• budowę pawilonu wystawienniczego, w którym jest planowane ok. 3000 m2 powierzchni przeznaczono na wystawę stałą.
Zakres prac wyszczególnionych powyżej jest objęty koncepcją przedstawioną w Konkursie architektoniczno-urbanistycznym.
KONKURS NA WYSTAWĘ STAŁĄ MUZUEM WESTERPLATTE I WOJNY 1939
Jednocześnie Muzeum II Wojny Światowej przygotowuje się do ogłoszenia konkursu na koncepcję projektową wystawy stałej dla oddziału na Westerplatte. Podstawą jej narracji mają być autentyzm pola bitwy, na którym rozpoczęła się II wojna światowa oraz gotowość polskiego żołnierza do obrony ojczyzny. Na wystawie będzie można zobaczyć istniejące relikty pola walki, eksponaty ruchome z kolekcji własnej oraz kolekcji obcych (z uwzględnieniem wymogów ujętych
w wytycznych dotyczących przechowywania i prezentacji zbiorów, a także wytycznych konserwatorskich). Przewidziano również wykorzystanie materiałów archiwalnych – zarówno
w formie fizycznej, jak i cyfrowej.
Zasadnicza wartość Westerplatte kryje się właśnie w pozostałościach oryginalnego krajobrazu kulturowego dawnej WST. Pomimo znacznych przekształceń terenu i zniszczenia obiektów placówki – głównie po II wojnie światowej – nadal istnieje tam sieć reliktów. Daje to możliwość stworzenia muzeum plenerowego. Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 będzie łączyć nowoczesny charakter wystawy z zachowanymi reliktami i symboliką miejsca, w którym rozpoczęła się II wojna światowa – stając się unikalną instytucją na mapie Polski oraz Europy.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Program wieloletni pn. „Budowa Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 – Oddziału Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku”