Polska i Europa 1938–1939. Cztery decyzje Józefa Becka

Czy polscy politycy, na czele z ministrem Józefem Beckiem, w przededniu wybuchu II wojny światowej zrobili wszystko, by uchronić kraj przed katastrofą? Jaka była wartość i trwałość sojuszy między Polską a krajami Zachodu? Odpowiedzi m.in. na te pytania dostarcza najnowsza publikacja naukowa autorstwa prof. Marka Kornata.

Ostatnie miesiące przed wybuchem II wojny światowej były okresem ogromnych napięć na arenie międzynarodowej. Nie była wolna od nich również Polska, wprost przeciwnie. Położenie geopolityczne odrodzonej Rzeczypospolitej – między sowiecką Rosją a nazistowską Rzeszą Niemiecką – dla elit politycznych oznaczało konieczność podejmowania dramatycznych i ryzykownych decyzji, które do dziś budzą kontrowersje.

„Ta dyskusja nigdy zapewne nie dobiegnie końca, przeszłość ma bowiem to do siebie, że wciąż odczytujemy ją na nowo. Książka niniejsza to jeszcze jedno spojrzenie na główne problemy polskiej polityki zagranicznej – po ponad 80 latach, które upłynęły od wybuchu II wojny światowej” – czytamy we wprowadzeniu.

Opracowanie autorstwa prof. Marka Kornata to obszerna monografia zasługująca na szczególną uwagę. Może być ona nieocenionym narzędziem badawczym dla historyków – zwłaszcza tych, którzy analizują wydarzenia rozgrywające się na arenie europejskiej w przededniu wybuchu II wojny światowej.

„Książka łączy dorobek polskiej historiografii z ustaleniami piśmiennictwa w innych językach, genezy II wojny światowej i roli Polski w wydarzeniach prowadzących do tego, co się stało 1 i 3 września 1939 r. Zasługą autora jest wniesienie wielu nowych elementów. Imponuje zwłaszcza rozmach, z jakim uwzględniono wykorzystany – niekiedy po raz pierwszy – materiał źródłowy” – zaznacza prof. Stanisław Żerko, recenzent publikacji.

Publikacja, która była pierwowzorem niniejszej książki, ukazała się nakładem MIIWŚ w 2012 r. Prezentowane wydanie jest w zasadzie odrębną, nową publikacją, znacznie rozszerzoną w stosunku do monografii sprzed 12 lat. Autor przede wszystkim dodał obszerny, nowy rozdział opisujący specyfikę polityki polsko-niemieckiej w latach 1938–1939. Dokonał też licznych uzupełnień treści pozostałych rozdziałów, z uwzględnieniem wyników najnowszych badań historycznych. Znaczącym, niezwykle cennym dopełnieniem są aneksy źródłowe, które zwierają 120 starannie opracowanych dokumentów – część z nich nie była dotąd publikowana.

Zasadniczą część książki tworzy osiem rozdziałów, które drobiazgowo nakreślają europejski kontekst polityczny, w jakim znalazła się Polska, począwszy od I połowy lat trzydziestych XX w. aż po wrzesień 1939 r. Całość opatrzono uwagami wstępnymi i wprowadzeniem, a zwieńczono konkluzjami, uwagami końcowymi i odautorskim postscriptum. Publikacja jest opatrzona indeksem nazwisk i nazw geograficznych.

Marek Kornat, Polska i Europa 1938–1939. Cztery decyzje Józefa Becka, Gdańsk 2024, ss. 1280, ISBN 978-83-65957-59-7.