Podsumowanie II edycji Festiwalu Kultury Utraconej

Tegoroczny festiwal rozpoczął się 29 kwietnia 2023 r., a wydarzeniem go inaugurującym był wernisaż wystawy prac Witkiewicza „Witkacy – dzieło utracone”.

Festiwal otworzył dyrektor Muzeum dr hab. Grzegorz Berendt, który podkreślił wpływ II wojny światowej na ofiary oraz straty w obszarze polskiej kultury.

Wydarzenie poprzedziła prelekcja dr. Przemysława Pawlaka, prezesa Instytutu Witkacego, który zwrócił uwagę słuchaczy m.in. na tragiczną śmierć artysty, stawiając jednocześnie jego twórczość jako przykład spuścizny analizowanej w kontekście strat wojennych.
Następnie dokonano otwarcia wystawy. Zwiedzaniu towarzyszył spektakl słowno-muzyczny Witkacy Tribute Ensemble – Wistość Rzeczy w wykonaniu artystów z międzynarodowej grupy składającej się z instrumentalistów, kompozytorów, wokalistów, aktora oraz malarza.

Sala konferencyjna im. Jana Olszewskiego w MIIWŚ, gdzie odbywała się prelekcja, została wypełniona po brzegi, a kolejka do sali wystaw czasowych przekroczyła nasze najśmielsze oczekiwania.

Od 5 do 7 maja na placu przed budynkiem, a także we wnętrzach MIIWŚ odbyły się trzy wyjątkowe widowiska muzyczne.

Pierwszego dnia wystąpiła Polska Filharmonia Sinfonia Baltica im. Wojciecha Kilara w Słupsku pod batutą Mariusza Mroza – dyrygenta Akademickiego Chóru Politechniki Gdańskiej, wraz z zespołem baletowym w składzie: Angele Villanueva, Katarzyna Wyborska, Aleksandra Tadych, Zofia Wieteska, Marta Wróbel i Oliwia Żurawska pod okiem choreografa Andrzeja Morawca. Był to koncert muzyki klasycznej pt. „To, co nam pozostało”. Wybrzmiały zachowane utwory niedocenionego polskiego kompozytora Eugeniusza Morawskiego Dąbrowy (1876–1948) – Ulalume i Nevermore (poematy symfoniczne według Edgara Allana Poe) oraz Świtezianka (balet w dwóch aktach).

Drugiego dnia wystąpił Jazz Band Młynarski-Masecki. Był to koncert muzyki rozrywkowej w klimacie dwudziestolecia międzywojennego pt. „Z zadrą w sercu”. Zespół zagrał utwory ze swojej płyty o tym samym tytule. Skupiały się one wokół ducha dwóch postaci: Adama Astona – najwybitniejszego przedwojennego polskiego śpiewaka rozrywkowego, oraz Henryka Warsa – najważniejszego polskiego przedwojennego pianisty, aranżera i kompozytora.

Ostatniego dnia odbył się plenerowy koncert muzyki ludowej pt. „A to Polska właśnie!”. Podczas widowiska Zespół Pieśni i Tańca Śląsk zaprezentował swój najbardziej znany program, ukazujący piękno kultury narodowej oraz bogactwo spuścizny regionalnej. Na całokształt widowiska złożyły się ludowe pieśni i tańce, charakterystyczne dla poszczególnych regionów Polski, oraz choreografie tańców narodowych.

W wydarzeniach wzięło udział ponad 1000 widzów.

13 maja odbyły się pokazy filmowe pod hasłem „Pomorze w przedwojennych filmach dokumentalnych”.

Podczas projekcji można było zapoznać się z materiałami archiwalnymi dotyczącymi przedwojennego Pomorza oraz wysłuchać prelekcji filmoznawcy dr. hab. Krzysztofa Kornackiego.

Filmy Zaślubiny z morzem, Pomorze, Szlakiem Mew, Batory – pierwszy rejs do Nowego Jorku, Podróż Daru Pomorza do Sztokholmu przedstawiały tematykę polskiego rybołówstwa i dalekomorskich połowów. Ich bohaterem był przeciętny, polski marynarz. Pojawił się również materiał dotyczący września 1939 r., pochodzący z kroniki niemieckiej. Filmy pozyskano w efekcie czyszczenia i skanowania prywatnych archiwów w latach 2006–2008, od krewnych autorów lub są pozostałością po klubach filmowych funkcjonujących w okresie PRL. Niektóre materiały zostały nakręcone przez agentów brytyjskiego wywiadu – oficerów na ORP Błyskawica, ORP Gerland i ORP Burza. Najciekawsze z nich to prywatne zbiory znajomej Jana Zumbacha – pilota Dywizjonu 303.

Wydarzenie towarzyszyło Europejskiej Nocy Muzeów, podczas której MIIWŚ odwiedziło 4144.

W weekend, 20–21 maja, na Długim Targu przy Zielonej Bramie oraz w Muzeum II Wojny Światowej odbyły się dwa wyjątkowe spektakle.

20 maja Teatr Migro zagrał sztukę Echa. Uliczne przedstawienie zrealizowano na Długim Targu przy Zielonej Bramie. Spektakl bez słów, inspirowany książką Agnieszki Pajączkowskiej Wędrowny zakład fotograficzny, był impresją na temat Kresów Wschodnich. Opowiadał o zapomnianych miejscach, ludziach i przedmiotach, odwołując się do wspomnień, a także pamięci przyszłych pokoleń.

Kolejnego dnia odbył się spektakl o Tamarze Łempickiej T. de Ł. Nienasycona w reżyserii Artura Hoffmana. Sala konferencyjna im. Jana Olszewskiego wypełniona była po brzegi. Zebrani mogli podziwiać znakomitą grę aktorską Katarzyny Żak i Ewy Makomaski, które rozgrywały konflikt w dialogu „Ja” z „Mną”.

Na zakończenie II edycji Festiwalu Kultury Utraconej, 27 maja 2023 r., odbył się finisaż wystawy „Witkacy – dzieło utracone” oraz wystawiono monodram Teatru Kropka Theatre Matka, na podstawie dramatu Stanisława Witkiewicza.

Na zakończenie festiwalu dyrektor MIIWŚ dr hab. Grzegorz Berendt, podziękował za wspólny miesiąc pełen festiwalowych wydarzeń: koncertów, spektakli, filmów i wystaw, które w ramach kultury wielu wymiarów, przybliżyły szerokiej publiczności utracone dzieła oraz sylwetki wybranych artystów.

Finisaż poprzedził monodram Teatru Kropka Theatre Matka. Sztuka opowiada o silnej relacji między Matką i Synem, mającej charakter nieprzerwanej pępowiny. Podczas spektaklu wystąpiła Jolanta Juszkiewicz z Teatr Kropka Theatre, która wraz Anatoly Frusin podjęła się reżyserii. Muzykę do wydarzenia opracował Max Lyandvert.

Wystawa „Witkacy – dzieło utracone” składała się z 12 prac artysty pochodzących ze zbiorów Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku (w zbiorach placówki znajduje się największa kolekcja dzieł Witkacego na świecie) oraz Muzeum Narodowego w Krakowie. Obok rysunków oraz portretów wykonanych techniką pasteli na papierze, na ekspozycji zaprezentowano m.in. jedne z najwcześniejszych prac Witkacego – Kuszenie św. Antoniego I oraz Kompozycję z tancerką. Ponadto na wystawie można było oglądać osobiste pamiątki, m.in. prywatną korespondencję, w szczególności z Janem Leszczyńskim, filozofem UJ i przyjacielem artysty.

Wystawa była dostępna dla zwiedzających podczas całego festiwalu, odwiedziło ją blisko 4000 zwiedzających.