Poznaj Jana Kowalewskiego cz. 2 | #M2WSwirtualnie

#zostańwdomu i #PoznajJanaKowalewskiego #M2WSwirtualnie. Wybuch II wojny światowej dla wielu Polaków oznaczał konieczność opuszczenia okupowanej ojczyzny. Podpułkownik Jan Kowalewski, bohater walk z bolszewikami z 1920 r., dyplomata i wywiadowca, wraz z grupą uchodźców znalazł się w Rumunii. Nie przebywał tam jednak zbyt długo. Poprzez Francję, gdzie działał polski rząd emigracyjny, wysłany został do neutralnej Portugalii. 

Podpułkownik Jan Kowalewski, wraz ze sporą grupą międzywojennej elity przywódczej przedostał się do Rumunii. Posiadał w tym kraju liczne znajomości w kręgach władz pozyskane jeszcze w latach 30. gdy przebywał w Bukareszcie jako attaché wojskowy. Pomogły mu one powołać komitet pomocy polskim uchodźcom, wśród których sporą część stanowili uciekający przed wojną cywile.
Na przełomie 1939 i 1940 r. został przeniesiony do Francji gdzie działał polski rząd emigracyjny, a po zajęciu tego kraju przez wojska niemieckie, wysłany do Portugalii. Neutralność tego kraju pozwalała prowadzić ambitne rozgrywki polityczne, co dla sprawnego dyplomaty – jakim był ppłk. Kowalewski – było niewątpliwym atutem. W Lizbonie stworzył jedno z centrów polskiego wywiadu w Europie Zachodniej, utrzymując ryzykowne kontakty z wieloma wpływowymi osobistościami, także z krajów satelickich państw osi. Miały one na celu wyprowadzenie tych państw z sojuszu z Hitlerem i umożliwienie aliantom wyzwolenie Polski przez południową granicę.

Tam także zaangażował się w niesienie pomocy polskim uchodźcom którzy w liczbie kilku tysięcy znaleźli się w Portugalii. Pomógł również swym dawnym bukareszteńskim przyjaciołom - wraz z kolegą z wojska mjr. Zdzisławem Żórawskim w 1941 r. uwolnił z Hiszpanii rumuńskiego króla Karola II, który wcześniej został zmuszony do abdykacji przez zależnego od Niemców premiera Iona Antonescu i opuszczenia swojego kraju. Precyzyjnie zaplanowana ucieczka koronowanej głowy zakończyła się całkowitym sukcesem.

Efektywność działań prowadzonych przez ppłk. Kowalewskiego była przeszkodą w realizacji celów politycznych aliantów, którzy podjęli decyzje o bezwarunkowej kapitulacji wszystkich państw osi i oddaniu połowy Europy w ręce Stalina, którego wojska w tym czasie prowadziły już kontrofensywę na froncie wschodnim. Brytyjczycy wymusili na polskich władzach emigracyjnych jego odwołanie z Lizbony i przyjazd do Wielkiej Brytanii wiosną 1944 r. Przed końcem wojny zaangażował się jeszcze w prace przygotowawcze do alianckiego lądowania w Normandii. Koordynował prace nad przygotowaniami polskich oddziałów dywersyjnych w północnej Francji.

Powojenny powrót do kraju uniemożliwiło ppłk. Kowalewskiemu podbój Rzeczpospolitej przez Związek Sowiecki. Pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii, gdzie aż do swej śmierci w 1965 r. aktywnie działał na rzecz Polski angażując się w działalność stowarzyszeń emigracyjnych, publikując wspomnienia z czasów wojny z bolszewikami oraz rozpracowując szyfry z okresu powstania styczniowego do celów naukowych.

Artykuł Poznaj Jana Kowalewskiego cz. 1 znajdziesz TUTAJ.