#DzieciWojny: Kindertransporty
Kilka miesięcy przed wybuchem II wojny światowej z terenów szczególnie narażonych na represje ze strony nazistowskich Niemiec wyjechały dzieci pochodzenia żydowskiego. Decyzję o przyjęciu najmłodszych z obszarów okupowanych lub zagrożonych zajęciem Austrii, Czechosłowacji i Wolnego Miasta Gdańska podjęła Wielka Brytania. Dzieci, które tam trafiły, umieszczano w rodzinach zastępczych oraz domach opiekuńczych. Program pomocy trwał od listopada 1938 r. do września 1939 r.
W 1933 r., gdy naziści zdobyli w Niemczech władzę, rozpoczęły się prześladowania Żydów. Szczyt represji przypadł na 9–10 listopada 1938 r. Rząd niemiecki przeprowadził wówczas pogrom na ludności żydowskiej zwany nocą kryształową. Zniszczono ponad 200 synagog, zabito 91 Żydów, 30 tys. osób wywieziono do obozów koncentracyjnych. Po tym akcie przemocy żydowscy rodzice zaczęli szukać sposobów na przedostanie się wraz ze swoimi dziećmi do bezpieczniejszych miejsc.
W odpowiedzi na noc kryształową rząd brytyjski złagodził ograniczenia imigracyjne dla części żydowskich uchodźców. Na przyjazd do Wielkiej Brytanii zezwolono dzieciom poniżej 17. roku życia z terenów Niemiec, zaanektowanych przez nazistów Austrii i Czechosłowacji, a także Wolnego Miasta Gdańska. Rodzice czy opiekunowie nie mogli jednak im towarzyszyć.
25 listopada 1938 r. w programie radiowym BBC wyemitowano apel do brytyjskich obywateli o zgłaszanie się do poprowadzenia domów zastępczych dla małoletnich uchodźców. W krótkim czasie otrzymano ponad 500 ofert.
W pierwszej kolejności organizowano transporty dla dzieci bezdomnych, sierot oraz dzieci, których rodzice nie byli w stanie utrzymać lub trafiali do obozów koncentracyjnych.
Większość transportów była organizowana z dużych miast w Europie Środkowej, jak Wiedeń, Praga czy Berlin. Pierwszy kindertransport przybył do Harwich w Wielkiej Brytanii 2 grudnia 1938 r. i przywiózł ok. 200 dzieci z berlińskiego żydowskiego sierocińca, który został zniszczony podczas nocy kryształowej.
W ramach akcji uratowano prawie 10 tys. dzieci żydowskich, w tym ponad 100 z Gdańska. Wiele z nich zostało w późniejszym czasie obywatelami Wielkiej Brytanii lub wyemigrowało do Izraela, Stanów Zjednoczonych, Kanady czy Australii. Większość nigdy nie zobaczyła już swoich rodziców.
Jednym z uratowanych dzieci był urodzony w Gdańsku Frank Meisler. Jako 14-letni chłopiec trafił wraz z kilkunastoma innymi dziećmi ostatnim kindertransportem do Wielkiej Brytanii, dzięki czemu przeżył wojnę. Jego rodziców zamknięto w warszawskim getcie, a następnie przetransportowano do KL Auschwitz-Birkenau, gdzie zginęli. Frank został architektem i rzeźbiarzem. Zaprojektował cykl pomników upamiętniających kindertransporty, które powstały m.in. w Gdańsku, Londynie, Berlinie czy Hoek van Holland.
