#WojennyDzień - Zamach na Franza Kutscherę. Udana akcja oddziału specjalnego Kedywu AK „Pegaz”

1 lutego 1944 r. w Warszawie miał miejsce udany zamach na Franza Kutscherę. Była to jedna z największych zakończonych sukcesem akcji polskiego podziemia przeciwko niemieckiemu okupantowi na terenie Generalnego Gubernatorstwa. Zamach przeprowadzili żołnierze oddziału specjalnego Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej „Pegaz”.

Generał Franz Kutschera, zwany katem Warszawy, pełnił od 25 września 1943 r. funkcję Dowódcy SS i Policji na dystrykt warszawski w Generalnym Gubernatorstwie. Wprowadził niespotykany dotychczas terror, którego przejawem była brutalna pacyfikacja ludności cywilnej: łapanki i osadzenia na Pawiaku oraz w obozach koncentracyjnych. Szacuje się, że egzekucje uliczne trwające od października 1943 do początku 1944 r. pochłonęły życie kilku tysięcy osób.

Dowództwo Armii Krajowej zareagowało natychmiast. W listopadzie 1943 r. na Kutscherę wydano wyrok skazujący. Przeprowadzenie akcji likwidacyjnej powierzono gen. Augustowi Emilowi Fieldorfowi ps. „Nil”, szefowi Kedywu. Za sprawą Aleksandra Kunickiego ps. „Rayski” polskie podziemie szybko ustaliło miejsce pobytu i codzienną drogę podróży samochodu służbowego Kutschery. Na podstawie przeprowadzonego rozpoznania, „Nil” zlecił wykonanie zamachu I plutonowi „Pegaza” pod dowództwem Bronisława Pietraszewicza ps. „Lot”, który do realizacji zadania dobrał 11 zaufanych osób.

Pierwszy termin akcji wyznaczono na 28 stycznia 1944 r. jednak z uwagi na wyjazd Kutschery nie doszedł on do skutku. Dopiero 1 lutego udało się przeprowadzić zamach. Dwunastu członków plutonu egzekucyjnego rano zajęło wyznaczone miejsca. Pod budynkiem willi Gawrońskich, siedziby Dowódcy SS i Policji na dystrykt warszawski, przy ul. Aleje Ujazdowskie przystąpiono do egzekucji, która zakończyła się sukcesem i śmiercią Kutschery. Nie wszystkim członkom plutonu „Pegaza” udało się przeżyć. W wyniku postrzału śmierć poniósł dowódca „Lot” i jeden z żołnierzy. Dwóch innych zginęło w nurcie Wisły uciekając przed Niemcami.

Zamach odbił się szerokim echem w kręgu niemieckich władz okupacyjnych. W ramach odwetu, już 2 lutego Niemcy dokonali w pobliżu willi Gawrońskich egzekucji 100 Polaków. Kolejnych 200 osób rozstrzelano w ruinach warszawskiego getta. W wyniku zamachu, niemiecki okupant aż do wybuchu powstania warszawskiego zrezygnował z dalszych egzekucji ulicznych.