#WojennyDzień - Pierwszy Znak Polski Walczącej na murach Warszawy
20 marca 1942 r. harcmistrz Maciej Aleksy Dawidowski „Alek” (1920–1943) namalował po raz pierwszy symbol Polskiego Państwa Podziemnego. Umieścił go na balustradzie werandy popularnej warszawskiej kawiarni Lardellego przy ul. Polnej 30. Symbol polskiego oporu powstał z połączenia liter „P” i „W” oznaczających „Polskę Walczącą”, wpisanych w znak kotwicy.
Galeria
Jego autorstwo przypisuje się Annie Smoleńskiej „Hance”/„Hani” (1920–1943), studiującej historię sztuki na podziemnym Uniwersytecie Warszawskim. Zgłosiła ona swą propozycję graficzną w tajnym konkursie na symbol nadziei na ostateczne zwycięstwo ogłoszonym w styczniu 1942 r. przez Biuro Informacji i Propagandy Związku Walki Zbrojnej. Projekt Smoleńskiej spełniał wszystkie jego założenia: czytelną wymowę patriotyczną, łatwość wykonywania oraz dalszego naśladowania ukradkiem i w pośpiechu.
Malowanie zwycięskiego wzoru niezwłocznie rozpoczęli członkowie Organizacji Małego Sabotażu „Wawer”, których większość, podobnie jak „Hanka” i „Alek”, należała do podziemnego harcerstwa – Szarych Szeregów. W krótkim czasie budynki, mury i parkany Warszawy pokryto symboliczną kotwicą, która uświadamiała Niemcom, że nie są ostatecznymi zwycięzcami, gdyż walka Polaków jeszcze nie ustała.
Podtrzymaniu nadziei rodaków na pokonanie okupanta służyły spektakularne akcje przyjaciół „Alka”. W przededniu święta Konstytucji 3 Maja w 1942 r. Jan Bytnar „Rudy” (1921–1943) namalował kotwicę na cokole pomnika Lotnika w rejonie niemieckiej dzielnicy, zamieszkałej przez przedstawicieli władz okupacyjnych (ponadto w pobliżu na al. Szucha 25 znajdowała siedziba niemieckiej policji bezpieczeństwa Sipo i służby bezpieczeństwa SD oraz areszt śledczy Gestapo). Z kolei Tadeusz Zawadzki „Zośka” (1921–1943) otrzymał honorowy tytuł „Kotwicki” za największą liczbę symboli wymalowanych na terenie dzielnicy Śródmieście.
Komendant Armii Krajowej, gen. Stefan Rowecki „Grot” w rozkazach wydanych w lutym i marcu 1943 r. polecał propagować kotwicę jako symbol sabotażu i dywersji AK, co czyniono, sygnując tym znakiem wszelkie akcje przeprowadzane przez organizację.
A dlaczego symbol polskiego oporu zyskał właśnie taki kształt? W europejskiej kulturze od wieków kotwica symbolizuje spełnienie nadziei (np. marynarze w rzuceniu kotwicy widzieli szczęśliwe zakończenie podróży). Z kolei w okresie powstania styczniowego pojawiła się na biżuterii patriotycznej jako wyraz wiary w odbudowę polskiej państwowości.
