„Sekrety Enigmy” | #M2WSwirtualnie

Czym była Enigma? Dziś w ramach naszego cyklu #WirtualnePorankizHistorią przybliżymy Wam historię niemieckiej maszyny szyfrującej. Poniżej znajdziecie zeszyt ćwiczeń „Sekrety Enigmy” z wieloma łamigłówkami do samodzielnego rozwiązania, a także zadanie „Szyfr Polibiusza”. Zachęcamy do zapoznania się z materiałami oraz spędzania czasu z #M2WSwirtualnie!

Trudno dokładnie wskazać, kiedy powstał pierwszy szyfr, czyli funkcja matematyczna polegająca na przekształceniu tekstu jawnego (zrozumiałego dla wszystkich) w szyfrogram, a więc wiadomość, która jest czytelna tylko dla posiadającego odpowiedni klucz (algorytm szyfrowania, rozszyfrowania). Być może pierwszym szyfrem był hebrajski AtBasz datowany na około 500 r. p.n.e. Więcej sławy zyskał nieco bardziej skomplikowany, późniejszy o pięć wieków szyfr przypisywany Gajuszowi Juliuszowi Cezarowi. Zanim go jednak poznamy, przyjrzyjmy się najważniejszym zasadom szyfrowania. 

Mamy zatem pewną wiadomość, którą chcemy przekazać np. naszym stronnikom czy dowodzonym przez nas oddziałom, ale w taki sposób, by dostawszy się w niepowołane ręce, nie była ona możliwa do odczytania bez znajomości klucza. Im bardziej skomplikowany szyfr wykonywany przez człowieka, tym większe bezpieczeństwo informacji, ale też większa czasochłonność procesu, jak i prawdopodobieństwo zaistnienia błędów.

Szczególnego znaczenia bezpieczeństwo przesyłanych informacji zyskało w trakcie I wojny światowej. Stało się tak za sprawą rozwoju łączności radiowej, a więc możliwości przesyłania wiadomości bez udziału kurierów czy przewodów, jednak z dużym prawdopodobieństwem podsłuchania przez przeciwnika. Jak się wkrótce okazało, obawy o bezpieczeństwo komunikacji były całkowicie uzasadnione. Sukcesy na polu łamania rosyjskich radiodepeszy odnotowali Austriacy i Niemcy, a co szczególnie ważne, miało to istotny wpływ na przebieg działań na froncie wschodnim. Z drugiej strony niektórzy historycy łączą fakt złamania niemieckiego szyfru ADFGVX (zadanie z szyfrem znajduje się w zeszycie ćwiczeń dołączonym poniżej w formacie PDF), ze zwycięstwem aliantów na froncie zachodnim. Z pewnością łamanie przez polskich kryptologów rosyjskich depeszy miało kluczowe znaczenie w trakcie wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku, kiedy to informacje uzyskiwane przez radiowywiad walnie przyczyniły się do polskiego zwycięstwa w bitwie warszawskiej. Doświadczenia I wojny światowej pokazały, że proces szyfrowania przeprowadzany przez człowieka jest nie dość doskonały, dlatego jeszcze w trakcie jej trwania w wielu krajach starano się zastąpić czynności szyfranta przez maszynę. Tak narodziła się najsłynniejsza maszyna szyfrująca w dziejach – niemiecka Enigma.

Wprowadzenie szyfru maszynowego w 1926 roku w korespondencji radiowej Kriegsmarine [niemieckiej marynarki wojennej], a od 1928 roku także niemieckich wojsk lądowych otworzyło nowy rozdział walki wywiadów o informacje. Co ciekawe Enigma była maszyną początkowo przeznaczoną do przekazywania informacji handlowych, zaś różne jej wersje stosowały także służby dyplomatyczne, a nawet przemysł. Dotychczasowe metody lingwistyczne stosowane przez Brytyjczyków i Francuzów stały się bezużyteczne wobec liczby kombinacji generowanej przez Enigmę. 

Dowiedz się więcej o sposobie działania Enigmy oraz o polskim wkładzie w złamanie jej szyfrów. Pobierz zeszyt ćwiczeń znajdujący się poniżej.

Poznaj biogram Mariana Rejewskiego – polskiego kryptologa, który jako pierwszy w grudniu 1932 roku złamał kod Enigmy:

Marian Rejewski (16.08.1905-13.02.1980) – polski kryptolog i matematyk, cywilny pracownik polskiego wywiadu wojskowego. W grudniu 1932 roku jako pierwszy złamał kod niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. W lipcu 1939 roku polski wywiad przekazał Anglikom i Francuzom wiedzę o wynikach pracy swoich kryptologów. Stała się ona podstawą odtajniania przez aliantów niemieckich depesz podczas II wojny światowej. Jego dokonanie stanowi jeden z największych polskich wkładów w zwycięstwo nad hitlerowskimi Niemcami. Więcej o Marianie Rejewskim przeczytasz TUTAJ.

Zainteresował Cię temat? Poznaj publikacje dostępne w naszej bibliotece. Spis książek dostępny jest na załączonej ilustracji.