OBCHODY 84. ROCZNICY WYBUCHU II WOJNY ŚWIATOWEJ | RELACJA Z WYDARZEŃ

O godz. 4.15 prezydent RP Andrzej Duda wraz z ministrem obrony narodowej Mariuszem Błaszczakiem, sekretarzem stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, generalnym konserwatorem zabytków dr. Jarosławem Sellinem, marszałkiem senatu Tomaszem Grodzkim, szefem Biura Bezpieczeństwa Narodowego Jackiem Siewierą i dyrektorem MIIWŚ dr hab. Grzegorzem Berendtem złożyli wieniec od narodu na cmentarzu Żołnierzy Wojska Polskiego. Cmentarz, dzięki staraniom Muzeum, jesienią ubiegłego roku stał się mogiłą obrońców Westerplatte, których szczątki odnaleziono w 2019 r. 

O godz. 4.45 dźwiękiem syren alarmowych oraz hymnem państwowym rozpoczęły się oficjalne uroczystości z udziałem Andrzeja Dudy, Mariusza Błaszczaka, dr. Jarosława Sellina, marszałka Senatu Tomasza Grodzkiego i Jacka Siewiery.

Po państwowych uroczystościach zastępca dyrektora MIIWŚ ds. naukowych dr Marek Szymaniak oraz zastępca dyrektora MIIWŚ ds. organizacyjnych Waldemar Szulc wraz z Piotrem Zającem – kierownikiem Działu Inwestycyjnego złożyli wieniec na cmentarzu Żołnierzy Wojska Polskiego.

Po zakończeniu uroczystości państwowych na Westerplatte, Muzeum zorganizowało konferencję prasową poświęconą m.in. podsumowaniu dotychczasowych prac modernizacyjnych wykonanych w budynku byłej elektrowni Wojskowej Składnicy Tranzytowej. Obiekt jest przygotowywany do pełnienia funkcji wystawienniczej. Na stworzonej tu w niedalekiej przyszłości ekspozycji znajdzie się ok. 200 zabytków odkrytych w toku badań archeologicznych prowadzonych na terenie Westerplatte przez zespół MIIWŚ. Konferencja odbyła się w tymże budynku.

W wydarzeniu udział wzięli dr Jarosław Sellin, dr hab. Grzegorz Berendt oraz Piotr Zając – kierownik projektu przedmiotowej inwestycji z ramienia MIIWŚ.

W oficjalnych obchodach rocznicowych udział brali także członkowie Stowarzyszenia Rodzin i Szkół Westerplatte. Po ich zakończeniu udali się na prezentację prac archeologicznych prowadzonych na Westerplatte przez naszą instytucję. Pracownicy Działu Archeologicznego MIIWŚ przedstawili odsłonięte fragmenty willi podoficerskiej oraz wartowni nr 3. Opowiedzieli historię obu budynków oraz pokazali przestrzelinę w płycie pancernej – materialny ślad po śmierci Konstantego Jezierskiego, jednego z pierwszych poległych obrońców Westerplatte. Zaprezentowali również przedmioty, które odkryto w tych miejscach.

Następnie członkowie stowarzyszenia spotkali się z dyrekcją i pracownikami MIIWŚ w muzealnej sali kinowej. Tam zapoznali się z wynikami badań archeologicznych prowadzonych na Westerplatte w latach 2022–2023 oraz z założeniami programowymi i postępem prac nad inwestycją Muzeum Westerplatte i Wojny 1939.

Muzeum II Wojny Światowej było reprezentowane również na uroczystościach miejskich.

O godz. 8.30 Przemysław Zachulski, kierownik Działu Edukacji MIIWŚ, upamiętnił polskich nauczycieli z Wolnego Miasta Gdańska. Złożył kwiaty pod tablicą przy ul. Wałowej 21, poświęconą polskim nauczycielom zamordowanym podczas II wojny światowej – „bojownikom o polskie słowo i kulturę”. Umieszczono na niej nazwiska 44 polskich nauczycieli pochodzących z Wolnego Miasta Gdańska i Pomorza. 

Wojciech Łukaszun, kierownik Działu Zbiorów MIIWŚ, o godz. 9.00 wziął udział w uroczystościach upamiętniających harcmistrza Jana Ożdżyńskiego. Odbyły się one przy budynku Dyrekcji Kolei w Gdańsku przy ul. Dyrekcyjnej 2–4, na którym znajduje się tablica poświęcona harcmistrzowi. W latach 1935–1939 gmach był siedzibą komendy gdańskich chorągwi harcerek i harcerzy.

O godz. 10.00 Waldemar Kowalski, major w stanie spoczynku, kierownik Działu Dokumentacji Filmowej MIIWŚ, złożył kwiaty pod tablicą upamiętniającą Polaków torturowanych i zamęczonych w pierwszych dniach II wojny światowej w budynku Victoriaschule – dawnej szkoły średniej dla dziewcząt przy ul. Kładki 24. Niemcy utworzyli w nim przejściowy obóz dla jeńców cywilnych. Szacuje się, że między 1 a 15 września 1939 r. przymusowo trafiło do tego miejsca ok. 3000 Polaków. Kierownik następnie złożył kwiaty pod murem więziennym na ul. Kurkowej. W pierwszych trzech dniach września 1939 r. osadzono w nim ok. 800 z 4500 aresztowanych Polaków .

W południe dr hab. Grzegorz Berendt był obecny na uroczystościach odbywających się na placu Obrońców Poczty Polskiej w Gdańsku, upamiętniających poległych bohaterskich obrońców Poczty Polskiej. Po oficjalnych przemówieniach, apelu pamięci oraz salwie honorowej zastępca dyrektora MIIWŚ ds. naukowych dr Marek Szymaniak oraz kierownik Działu Dokumentacji Filmowej major w stanie spoczynku Waldemar Kowalski złożyli wieniec i zapalili znicze u stóp pomnika Obrońców Poczty Polskiej. W trakcie uroczystości odbyła się również inauguracja roku szkolnego dla uczniów Zespołu Szkół Morskich im. Bohaterskich Obrońców Westerplatte oraz Zespołu Szkół Łączności im. Obrońców Poczty Polskiej. 

O godz. 17.00 udział MIIWŚ w miejskich obchodach zamknęły uroczystości upamiętniające ofiary reżimu hitlerowskiego na cmentarzu Ofiar Terroru Hitlerowskiego przy ul. Bolesława Chrobrego na gdańskiej Zaspie. Pracownik Działu Naukowego Wojciech Grott oraz Młodzieżowa Rada Muzeum złożyli wiązankę kwiatów i zapalili znicze przy pomnikach bohaterów. Podczas wydarzenia Cappelli Gedanensis odegrała pieśni patriotyczne , wygłoszono oficjalne przemówienia, a także zmówiono wspólną modlitwę. 

Dyrektor dr hab. Grzegorz Berendt, zastępca dyrektora ds. naukowych dr Marek Szymaniak oraz zastępca dyrektora ds. organizacyjnych Waldemar Szulc złożyli wiązanki kwiatów pod pomnikiem rtm. Witolda Pileckiego i tablicą upamiętniającą ppłk. Mariana Chodackiego, znajdującymi się przy MIIWŚ.

O 11.00 odbył się wernisaż wystawy czasowej „Wartownia nr 5 na Westerplatte”. Wystawa, przez pryzmat dziejów wartowni nr 5, elementu systemu obrony WST, przedstawia losy żołnierzy pełniących służbę wartowniczą na Westerplatte przed wybuchem II wojny światowej i prowadzących bohaterską obronę we wrześniu 1939 r. Ukazuje również dramat polskich jeńców cywilnych, którzy pod niemieckim nadzorem porządkowali teren WST po zakończeniu walk, oraz powojenne próby upamiętnienia poległych obrońców. Na wystawie można zobaczyć przedmioty pozyskane w trakcie badań archeologicznych prowadzonych na Westerplatte przez Dział Archeologiczny MIIWŚ.

O 12.00 w sali kinowej MIIWŚ odbył się pokaz filmu „Sąsiedzi” w reżyserii Aleksandra Ścibor-Rylskiego. Jest to rekonstrukcja wydarzeń z września 1939 r. rozgrywających się w Bydgoszczy. W fabułę został wpleciony wątek tragicznej miłości pary młodych ludzi – Polaka i Niemki. Na seans przybyło mnóstwo zainteresowanych. Gości przywitał mjr w st. spocz. Waldemar Kowalski. Projekcję poprzedził wstęp dr. Marka Szymaniaka, który przybliżył realia historyczne związane z filmem. 

W dzień rocznicy i dnia kolejnego zwiedzający wystawę główną MIIWŚ mogli natknąć się młodzieżową grupę teatralną działającą przy naszej instytucji, która w różnych jej sekcjach prezentowała specjalnie przygotowane etiudy teatralne. Sceny skupiały się na doświadczeniach ludności cywilnej z pierwszych dni wojny i ukazywały atmosferę 1 września 1939 r. na ulicach polskich miast. Można także było zobaczyć działania performatywne przedstawiające podział Polski i rozbicie kraju przez Niemcy i ZSRS.

O godz. 15.00 w tczewskich obchodach wziął udział dr hab. Grzegorz Berendt i Waldemar Szulc. Obecni byli także dr Jarosław Sellin, poseł Kazimierz Smoliński, prezydent Tczewa Mirosław Pobłocki oraz sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Dera, który odczytał specjalny list od prezydenta RP. 

Po odegraniu hymnu państwowego nastąpiły okolicznościowe przemówienia, modlitwa za poległych, apel poległych oraz salwa honorowa.

Po zakończeniu uroczystości zebrani goście, a wśród nich m.in zastępca dyrektora ds. organizacyjnych, zapalili znicze na skwerze Weteranów II Wojny Światowej na Bulwarach Wiślanych.

W Tczewie zorganizowano także Piknik Historyczno-Militarny. Wśród stoisk i namiotów edukacyjnych można było znaleźć stanowisko prowadzone przez pracowników MIIWŚ.

Była to niezwykła okazja do uczestniczenia w zajęciach edukacyjnych. Wśród atrakcji znajdowały się gra memory dotyczące historii Mostów Tczewskich, prezentacja elementów umundurowania żołnierza WP używanego we wrześniu 1939 r., a także samochodów z serii Dodge WC 52 oraz Willys MB (tzw. jeep).

Na nasze zaproszenie udział w pikniku wzięli rekonstruktorzy GRH „Gloria Victis”, którzy poprowadzili stanowisko dotyczące Straży Granicznej w II RP.

W namiocie MIIWŚ można było przedpremierowo zapoznać się z naszą aplikacją multimedialną „Śladami historii”. Celem projektu jest przybliżenie realiów drugowojennej rzeczywistości za pomocą gier logicznych dla najmłodszych.

Uczestnicy wydarzenia mogli również obejrzeć nasze cyfrowe projekty – modele 3D. Są one również dostępne na muzealnym profilu na Sketchfabie, gdzie można zobaczyć m.in. interesujące materiały dotyczące II wojny światowej.

Była to także okazja do przeczytania i zakupienia najnowszej publikacji „Arytmetyka wojny. Bitwy II wojny światowej w 15 infografikach”.

Dodatkowo można było wziąć udział w multimedialnym spektaklu „Iskry Niepodległej”, który zestawiając fakty i postaci, tworzy niesamowitą opowieść o potencjale naszej polskiej wspólnoty.

Tego dnia udostępniliśmy także punkt Ogólnopolskiej Zbiórki Eksponatów w ramach akcji „Przyjmiemy Twoją historię: Mosty Tczewskie”. 

Zobacz relację z pikniku, przygotowaną przez telewizją Tetka z Tczewa:

Rocznicowe obchody w MIIWŚ wieńczył koncert Janusza Radka pt. „1939-Pamiętamy!”, rozpoczynający się o godz. 18.00.

Wśród gości zasiadających na widowni mieliśmy zaszczyt gościć sekretarza stanu w MKiDN, generalnego konserwatora zbytków dr. Jarosława Sellina, a także państwa Joannę i Andrzeja Gwiazdów, prof. Jerzego Grzywacza, Hannę Śliwę-Wielesiuk, Emilię Maćkowiak, Stanisława Skrzypczaka, Karola Wardańskiego, kmdr. Tomasza Laskowskiego, dr. Marcina Owsińskiego, Przemysława Malaka, a także rodziny i potomków ofiar II wojny światowej – liczne grupy ze Stowarzyszenia Rodzina Katyńska, Stowarzyszenia Polaków Represjonowanych przez III Rzeszę, a także uczestników 37. Sympozjum Klubu Szkół Westerplatte.

Podczas koncertu wybrzmiały utwory nawiązujące do wielkich zrywów narodowych, a także zmian społecznych z różnych okresów historycznych na przełomie ostatniego stulecia. W repertuarze znalazły się takie piosenki jak: Dziwny jest ten świat, Mury, Nim przyjdzie wiosna, Nie pytaj o Polskę, Chcemy być sobą, czy Psalm stojących w kolejce.