Za nami XI etap badań archeologicznych na Westerplatte
Z początkiem wiosny ruszy kolejny etap badań archeologicznych na Westerplatte. Tymczasem przedstawiamy podsumowanie XI sezonu badań, który przyniósł ważne i nieoczekiwane odkrycia.
Najważniejszym i zarazem najbardziej dramatycznym momentem tego sezonu było odkrycie dowodów niemieckiej zbrodni wykonanej na polskich jeńcach cywilnych w początkowym okresie wojny. Archeolodzy, badając schrony stanowiska polskiej armaty polowej wz. 1902 kal. 76,2 mm (tzw. putiłówki), znaleźli na ich dnie szczątki czterech osób. Odkryte przy nich przedmioty świadczą o polskim pochodzeniu ofiar, a łuski i pociski wskazują na Niemców jako sprawców. Na podstawie analizy archeologicznej i antropologicznej ustalono, że ofiary zaprowadzono do zagłębionych w ziemi pozostałości po schronach, gdzie wykonano egzekucję, a następnie zwłoki zasypano. Z uwagi na okoliczności zbrodni ekshumacja szczątków odbywała się pod nadzorem prokuratora IPN.
Znalezienie schronów pozwoliło na dokładne ustalenie lokalizacji stanowiska polskiej armaty polowej i rozpoznanie szczegółów jego konstrukcji. W trakcie XI sezonu przebadano również jeden z lejów po eksplozji bomby lotniczej zrzuconej przez Luftwaffe 2 września 1939 r. Jego zasypisko było wypełnione licznymi przedmiotami – cennymi pod względem naukowym, historycznym i wystawienniczym. Oprócz tego w okolicy placówki „Fort” kontynuowano poszukiwania szczątków leg. Mieczysława Krzaka, które niestety i w tym sezonie okazały się bezowocne. Dodatkowo podczas badań prowadzonych w ramach prac poprzedzających budowę odcinka drogi prowadzącej do budynku elektrowni odsłonięto ślady pierwszego zagospodarowywania tego rejonu. Prawdopodobnie w latach czterdziestych XIX w., by zatrzymać proces przemieszczania się wydm i zabezpieczyć kanał portowy przed zapiaszczaniem, obszar ten obsadzono roślinnością. Nasadzenia jednak się nie przyjęły i zostały przysypane wydmowym piaskiem. Zarejestrowano również relikty budynków z okresu kurortu i WST oraz odkryto szczątki żołnierza Armii Czerwonej poległego w marcu 1945 r.
W trakcie prac saperskich połączonych z poszukiwaniem zabytków pod nadzorem archeologicznym zarejestrowano pozostałości ogrodzenia oddzielającego strefę kolejową od ściśle strzeżonej wojskowej strefy WST. Zlokalizowano także miejsce, w którym polscy obrońcy doprowadzili do eksplozji cysterny wypełnionej łatwopalnym benzolem, udaremniając niemiecki plan podpalenia Składnicy.
Badania trwały w okresie 10 maja–7 listopada 2024 r. i objęły obszar 1708 m². Prace saperskie połączone z poszukiwaniem zabytków pod nadzorem archeologicznym wykonano na obszarze o powierzchni 24 999 m². Pozyskano niemalże 14 tys. zabytków, z których ponad 6,3 tys. uznano za przedmioty o dużej wartości wystawienniczej i naukowej. Są to m.in. kule armatnie i pociski muszkietowe z okresu pruskiego i wojen napoleońskich, ceramika z czasu funkcjonowania kurortu, przedmioty związane z codziennym życiem w okresie WST i wrześniowymi walkami. Interesującym odkryciem była drewniana terkotka służąca do ogłaszania alarmu gazowego znaleziona w leju po eksplozji bomby.
W trakcie prac zlokalizowano i przekazano do zneutralizowania 356 przedmiotów wybuchowych i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego: pociski artyleryjskie kal. 20–88 mm, pocisk rakietowy kal. 150 mm, granaty ręczne i moździerzowe oraz elementy amunicji strzeleckiej.
Więcej informacji dostępnych jest na internetowej stronie muzeum:
