#WojennyDzień - rozwiązanie Armii Krajowej

19 stycznia 1945 r. ukazał się ostatni numer „Biuletynu Informacyjnego” z Ostatnim Rozkazem Dziennym Dowódcy Armii Krajowej, na mocy którego organizacja ulegała rozwiązaniu. Gen. Leopold Okulicki „Niedźwiadek”, Komendant Główny AK zwolnił z przysięgi podległych sobie żołnierzy, prosząc, aby dalej prowadzili działalność w duchu odzyskania przez Polskę pełnej suwerenności.

W połowie stycznia 1945 r., po kilku miesiącach zastoju w działaniach wojennych, na ziemiach polskich rozpoczęła się operacja wojsk sowieckich nazywana ofensywą styczniową. Sowieci zamierzali wyprzeć wojska niemieckie z ziem polskich i przenieść działania wojenne w całości na teren III Rzeszy.

Dwa dni po zajęciu ruin Warszawy przez wojska sowieckie Komendant Główny Armii Krajowej wydał rozkaz o rozwiązaniu Armii Krajowej (19 stycznia 1945 r.). Dowódca zwracał się w nim się do żołnierzy Sił Zbrojnych w Kraju, informując o postępach Armii Sowieckiej i „zmianie jednej okupacji na drugą, przeprowadzaną pod przykrywka Tymczasowego Rządu Lubelskiego”, który został utworzony pod patronatem Stalina. Generał Leopold Okulicki określił rząd zależny od Sowietów, że „stwarza warunki, które są zaprzeczeniem ideałów wolności i demokracji […]”.

Od stycznia 1944 r. Armia Sowiecka zajmowała systematycznie tereny II Rzeczpospolitej, likwidując struktury Polskiego Państwa Podziemnego. Nowa okupacja oznaczała nie tylko wprowadzenie rządów terroru sowieckiego NKWD, ale także budowę w Polsce w pełni zależnego od Sowietów systemu komunistycznego, opartego na rodzimych komunistach. Sam generał Leopold Okulicki pod koniec marca 1945 r. został aresztowany i przewieziony do Moskwy wraz z innymi przywódcami Polski Podziemnej. Po stalinowskim, pokazowym procesie w Moskwie, został skazany na 10 lat więzienia, ale nie doczekał wolności, gdyż zmarł w grudniu 1946 roku, w moskiewskim więzieniu na Butyrkach.

Fot. 1: Leopold Okulicki, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, NAC

Fot. 2: Biuletyn Informacyjny. R.7, nr 3 (19 stycznia 1945) = nr 317, źródło: Cyfrowa Biblioteka Narodowa POLONA