#WojennyDzień - Powstanie Związku Odwetu

20 kwietnia 1940 r. powstał Związek Odwetu (ZO). Jego aktywność w ramach struktur Związku Walki Zbrojnej (ZWZ) skupiała się na walce bieżącej oraz działaniach sabotażowych, dywersyjnych i bojowych. Dowódcą pionu został mjr Franciszek Niepokólczycki „Teodor”.

Decyzja gen. Stefana Roweckiego „Grota” o powołaniu ZO była podyktowana chęcią prowadzenia wszelkich akcji dywersyjnych, destabilizujących niemiecką machinę wojenną. Z uwagi na swój charakter Związek był w ramach ZWZ silnie zakonspirowany – posiadał m.in. własną sieć łączności, co miało ograniczyć zagrożenie rozpracowania przez Niemców. Głównym obszarem działalności ZO była Warszawa, gdzie przeprowadzono najwięcej akcji sabotażowo-dywersyjnych różnego typu.

Wraz z intensyfikacją działań zbrojnych na zachodzie Europy późną wiosną i latem 1940 r., zapadła decyzja o rozpoczęciu aktywności bojowej ZO. Jej efekty stały się najbardziej widoczne po niemieckiej agresji na Związek Sowiecki w czerwcu 1941 r. ZO został wówczas nakierowany na destabilizowanie linii zaopatrzeniowych i przeszkadzanie w codziennej aktywności niemieckich wojsk znajdujących się na terenie Generalnego Gubernatorstwa. Członkowie Związku dokonywali też zamachów na nazistowskich funkcjonariuszy. Część z nich została również zakonspirowana w niemieckich fabrykach. Za sprawą ZO dokonano także kilku zamachów bombowych na terenie Rzeszy.

W trakcie przeszło 2,5-rocznej działalności zniszczono i uszkodzono kilka tysięcy wagonów kolejowych. Kilkudziesięciokrotnie udało się wykoleić całe składy. Uszkodzono kilka tysięcy samochodów. Za największą operację bojową ZO uważana jest akcja „Wieniec” z 8 października 1942 r., już po przekształceniu ZWZ w Armię Krajową. Wysadzono wówczas kilka pociągów i naruszono część linii kolejowych w rejonie Warszawy, co całkowicie zablokowało ruch w okupowanej stolicy kraju. Na początku 1943 r. ZO uległ przekształceniu w Kierownictwo Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej (Kedyw).