#WojennyDzień - Nadanie sowieckiego obywatelstwa mieszkańcom okupowanych ziem wschodnich II RP

W dniu 29 listopada 1939 r. Rada Najwyższa ZSRS zatwierdziła dekret o nadaniu sowieckiego obywatelstwa wszystkim mieszkańcom okupowanych wschodnich województw II Rzeczpospolitej. Skutkowało to bezprawnym i przymusowym narzuceniem obywatelstwa wrogiego państwa, które dokonało agresji na Polskę i zajęło ponad połowę jej terytorium.

Wyjątek od przyjętej reguły stanowili tzw. bieżeńcy, licząca około 300 tys. społeczność uciekinierów z obszaru okupacji niemieckiej, którzy zostali zobowiązani do ubiegania się o obywatelstwo w specjalnym trybie.

Jednym ze skutków przyjętych rozwiązań, a zarazem kolejnym elementem sowietyzacji, było wcielanie mieszkańców okupowanych ziem polskich w szeregi Armii Czerwonej. Działania te objęły około 210 tysięcy obywateli polskich, których poddano szkoleniu i indoktrynacji w sowieckich jednostkach wojskowych.

Przymusowe nadawanie obywatelstwa oraz wcielanie w szeregi Armii Czerwonej były długotrwałymi środkami sowieckiego terroru. Pokłosiem tego były trudności już po zakończeniu wojny. Oprócz tego, że mieszkańcy zajętych obszarów wschodnich II RP musieli w 1939 r. formalnie zostać obywatelami wrogiego państwa, po 1945 r. kiedy pojawiła się możliwość wyjazdu do Polski w jej nowych granicach, trzeba było udowodnić posiadanie przedwojennego polskiego obywatelstwa.  Niestety, u części rodzin stosowne dokumenty zaginęły w trakcie wojny, a dostępne były tylko paszporty sowieckie, co utrudniało procedurę wyjazdu z „sowieckiego raju”.

Przypomnijmy, że w dniu 17 września 1939 roku Związek Sowiecki, pozostając w sojuszu z III Rzeszą Niemiecką, zaatakował Polskę. W wyniku agresji pod okupacją ZSRS znalazło się ponad 51 % terenu II RP, z ludnością liczącą około 13 milionów obywateli polskich. Okres po agresji sowieckiej był czasem ludobójczego terroru, intensywnej komunistycznej propagandy, powszechnej sowietyzacji, eksperymentów społecznych oraz działań mających na celu zniszczenie świadectw istnienia państwa polskiego. Proces sowietyzacji, któremu poddano okupowane województwa wschodnie II RP, polegał m.in. na ustanowieniu na ich terenie systemu administracji sowieckiej oraz przemodelowaniu przestrzeni publicznej i życia codziennego.