#WojenneKonferencje – Casablanca

Tajne rokowania w Casablance – określane jako preludium konferencji „wielkiej trójki” w Teheranie, Jałcie i Poczdamie – stanowiły jedną z pierwszych zapowiedzi wprowadzenia nowego, powojennego porządku Europy i świata. Głównym założeniem, które przyjęli uczestnicy konferencji, było całkowite, bezwarunkowe pokonanie Niemiec, Włoch i Japonii. W spotkaniu wzięli udział przywódcy Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Wolnej Francji.

Przed konferencją w Casablance

Wraz z początkiem 1943 r., po załamaniu się frontu wschodniego i wobec nieuchronnej już klęski armii niemieckiej pod Stalingradem oraz po porażkach III Rzeszy w Afryce Północnej, stało się jasne, że alianci powinni przyjąć jednolitą strategię walki z państwami Osi: Niemcami, Włochami i Japonią oraz z ich sojusznikami. Konieczne było przede wszystkim doprecyzowanie scenariusza działań wojennych, który zakładał jedyne możliwe rozstrzygnięcie, a mianowicie – całkowite pokonanie koalicji skupionej wokół Niemiec. Środki polityczne i dyplomatyczne uznano za wyczerpane i nie brano ich pod uwagę. Założono natomiast walkę zbrojną z wykorzystaniem wszelkich możliwych sił i środków, aż do odniesienia całkowitego zwycięstwa w II wojnie światowej.

Przebieg rokowań - uczestnicy

Rokowania prowadzono w tajemnicy. Chociaż niemiecki wywiad dysponował szczątkowymi informacjami na temat planowanych rozmów przywódców aliantów, nie udało się mu ustalić ani czasu, ani miejsca konferencji; był nim hotel „Anfa” w Casablance (wówczas francuskie Maroko). W rokowaniach uczestniczyli prezydent Stanów Zjednoczonych Franklin Delano Roosevelt, premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill, a także przedstawiciele Wolnej Francji – generałowie Charles de Gaulle i Henri Giraud, choć nie mieli oni wpływu na podejmowane decyzje. Do Casablanki zaproszono również dyktatora Związku Sowieckiego Józefa Stalina, ten jednak odmówił przyjazdu, ze względu na trwające oblężenie Stalingradu. Jednak zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami, Stalin otrzymał informacje o przebiegu i rezultatach rokowań.

Przebieg rokowań – najważniejsze decyzje

A. Niemcy i ich koalicjanci

Jednym z najważniejszych ustaleń, które zapadły w Casablance, było odstąpienie od pertraktacji dyplomatycznych z państwami Osi. Wojna miała się zakończyć z chwilą odniesienia całkowitego zwycięstwa militarnego i podpisania przez pokonane strony aktów bezwarunkowej kapitulacji. W ten sposób nakreślono nadrzędny cel operacji zbrojnych na wszystkich frontach. Co do zasady, tę koncepcję zgodnie popierali przywódcy Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii, choć bardziej stanowczo optował za nią prezydent Roosevelt. Jak podkreślał w radiowym wystąpieniu z 12 lutego 1943 r., militarne zniszczenie Japonii, Włoch i Niemiec nie mogło być tożsame z unicestwieniem społeczeństw tych krajów. Nie dopuszczano jednak przyjmowania jakichkolwiek warunków ze strony pokonanych państw, których przywódcy powinni zostać surowo ukarani. Jedną z decyzji podjętych w Casablance była zgoda na nasilenie bombardowań terytorium III Rzeszy, co skutkowało znacznymi stratami ludnościowymi i materialnymi tego kraju.

B. Drugi front w Europie

Inną, ważną decyzją aliantów było otwarcie drugiego frontu w Europie. Koncepcja brytyjska zakładała zajęcie Włoch i Bałkanów. Amerykanie optowali za inwazją od strony wybrzeży francuskich. Jednym z podstawowych założeń otwarcia drugiego frontu było odciążenie wojsk sowieckich na froncie wschodnim. Franklin Delano Roosevelt uważał, że szybkie zwycięstwo Armii Czerwonej zapewni Amerykanom lepsze możliwości zaangażowania się w konflikt na Pacyfiku.

C. Francja po zakończeniu wojny

Podczas rokowań w Casablance zajmowano się również przyszłością Francji. Alianci wezwali do uznania sił Wolnej Francji pod połączonym przywództwem generałów Charlesa de Gaulle’a i Henriego Girauda. Taka koncepcja nie do końca odpowiadała obu francuskim generałom, zwłaszcza że to de Gaulle był uznawany przez przedstawicieli tamtejszego ruchu oporu za przywódcę i to on ostatecznie w połowie 1944 r. stanął na czele Tymczasowego Rządu Republiki Francuskiej.

Reakcje na decyzje z Casablanki

Kiedy decyzje podjęte w Casablance stały się jawne, wśród społeczeństw okupowanych krajów planowana deklaracja o bezwarunkowej kapitulacji była odbierana jako słuszna i zgodna z poczuciem sprawiedliwości. Niekiedy wysuwano jednak wątpliwości, czy takie rozwiązanie nie sprawi, że obniżą się morale alianckich żołnierzy, a także francuskiego i niemieckiego ruchu oporu. Zaniechanie środków dyplomatycznych teoretycznie mogło oznaczać zwiększenie determinacji armii III Rzeszy, a przez to – poważniejsze straty wśród aliantów; mogło też przyczynić się do wydłużenia czasu trwania wojny.