Udział Obrońców Westerplatte w wojnie polsko-bolszewickiej oraz Bitwie Warszawskiej 1920
Corocznie, 15 sierpnia obchodzimy Święto Wojska Polskiego na pamiątkę zwycięstwa w Bitwie Warszawskiej 1920 r., będącej decydującą bitwą wojny polsko-bolszewickiej. Udział w tej wojnie brali również późniejsi Obrońcy Wojskowej Składnicy Tranzytowej na półwyspie Westerplatte z 1939 r.
15 sierpnia to zarówno święto religijne – Wniebowstąpienie Najświętszej Maryi Panny, ale również, celebrowane od wielu lat, Święto Wojska Polskiego. Przed wybuchem II wojny światowej było to Święto Żołnierza. Zarówno w II Rzeczpospolitej, jak i obecnie, jest ono obchodzone na pamiątkę zwycięskiej dla Polaków Bitwy Warszawskiej z 1920 r. Działania militarne wojska, którego naczelnym wodzem był Józef Piłsudski oraz odwaga i determinacja polskich żołnierzy pozwoliły zarówno zatrzymać postępujący na zachód marsz Armii Czerwonej, jak i odepchnąć wroga z powrotem na wschód. Wysiłek obrońców odradzającej się II Rzeczpospolitej okupiony często ofiarą życia nie poszedł na marne. Zapewnił młodemu państwu utrzymanie niepodległości, a Europę uchronił od bolszewików planujących wywołać na zachodzie komunistyczną rewolucję. 3 lipca 1920 r. w imieniu Rady Obrony Państwa, Naczelnik Państwa i Naczelny Wódz Józef Piłsudski wydał odezwę, która wzywała „…wszystkich, zdolnych do noszenia broni, by dobrowolnie zaciągali się w szeregi armji, stwierdzając, iż za Ojczyznę każdy w Polsce z własnej woli gotów jest złożyć krew i życie”. Wezwanie spotkało się z pozytywnym odzewem, a zgłaszające się osoby zasiliły nowo powstałe szeregi Armii Ochotniczej. Na czele jej Generalnego Inspektoratu stanął znany z talentu organizatorskiego gen. Józef Haller. W szeregi wojska garnęła się licznie młodzież gimnazjalna i akademicka. Spora grupa tych młodych ludzi związała później swoje życie zawodowe ze służbą w Wojsku Polskim. Wśród nich znaleźli się tacy, których los związał z Wojskową Składnicą Tranzytową na Westerplatte. Polacy czcili pamięć tego zwycięstwa, czego dowodem może być zachowane, unikalne zdjęcie uczestników uroczystości Święta Żołnierza obchodzonych na Westerplatte 15 sierpnia 1930 r.
Wśród liczącej około 210 osób dzielnie walczącej we wrześniu 1939 r. obsady Westerplatte przeważającą większość stanowili młodzi ludzie. Tylko nieliczna grupa starszych wiekiem obrońców brała udział, czy to w Wielkiej Wojnie w Legionach Polskich lub obcych armiach, czy też później w wojnie z bolszewikami. Do grona obrońców Westerplatte, którzy brali czynny udział w wojnie polsko-bolszewickiej należy zaliczyć m.in. plutonowego rezerwy Michała Gawlickiego odznaczonego medalem pamiątkowym za wojnę 1918-1921; sierżanta rezerwy Franciszka Toporowicza, który wziął czynny udział w działaniach pod Kijowem, Zawadą i Zamościem; sierżanta rezerwy Jana Ziomka, który należał do młodych obrońców Lwowa, określanych mianem Orląt Lwowskich; chorążego Jana Gryczmana służącego w 46 Podpułku w okolicach Radzymina i podczas Bitwy Warszawskiej odniósł ciężkie rany. Na szczególną uwagę zasługuje także sam komendant Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westereplatte – major Henryk Sucharski, wtedy w stopniu podporucznika dowodzącego kompanią. Jego kariera wojskowa rozpoczęła się już 1917 r. w armii austro-węgierskiej. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został powołany w 1919 r. do służby w Wojsku Polskim i wcielony do 16 Pułku Piechoty w Tarnowie. W wojnie z bolszewikami w październiku 1919 r. został przeniesiony na front litewsko-białoruski. W lutym 1920 r. jego jednostka operowała w rejonie Puchowicz, a w kwietniu w rejonie Bobrujska znajdującego się w centralnej części Białorusi. Jako młodszy oficer batalionu szturmowego 11 Kompanii został przeniesiony na północ, w okolice jeziora Narocz. Brał udział w kontrofensywie majowej, później w walkach na Ukrainie jako dowódca kompanii w 20 Pułku Piechoty. Za bohaterską postawę w zaatakowniu i zajęciu Połonicy-Bogdanówki otrzymał Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari V klasy. Wraz z 20 Pułkiem Piechoty brał udział w pościgu za wycofującą się Armią Czerwoną. Pod koniec 1921 r. został przyjęty do zawodowej służby wojskowej. W latach 20. XX wieku służył jako oficer zawodowy w 20 Pułku Piechoty garnizonu Kraków. Pod koniec kwietnia 1930 r. przeniesiony został do 35 Pułku Piechoty w Brześciu nad Bugiem. Na początku grudnia 1938 r. został przydzielony jako komendant do Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte, którą bronił wraz całą załogą odpierając w pierwszych dniach września 1939 r. niemieckie ataki.
Historia i doświadczenie wojenne obrońców Westerplatte pokazuje, że żołnierz polski zawsze stoi wiernie na straży niepodległości Rzeczpospolitej, gotów poświęcić swoje życie, bez względu czy odpiera atak bolszewików ze wschodu, jak w 1920 r. czy hitlerowskich Niemiec z zachodu w 1939 r.
Zdjęcie ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego:
Fotografia grupowa uczestników uroczystości. Widoczni m.in.: mjr Rosner (1), radca legacyjny Komisariatu Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku, dr Stefan Rosicki (2), komendant Wojskowej Składnicy Tranzytowej, kmdr ppor. Józef Czechowicz (3), mjr Kulasiński (4). Na zdjęciu uwieczniono żołnierzy biorących udział w zawodach zorganizowanych z okazji Święta Żołnierza.
