„Spotkania z historią” – relacja z promocji albumu

W miniony czwartek (31 marca) w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku odbyło się spotkanie autorskie promujące jedną z najnowszych publikacji muzealnego wydawnictwa – album Okupacja niemiecka wschodnich ziem polskich w latach 1941–1944 autorstwa Wojciecha Łukaszuna i Dmitriya Panto.

Po raz pierwszy od czasu zniesienia obostrzeń sanitarnych w Muzeum II Wojny Światowej zorganizowano kolejną odsłonę cyklu „Spotkania z historią”, której gośćmi byli autorzy wspomnianego albumu  – Wojciech Łukaszun, kierownik Działu Zbiorów MIIWŚ, oraz dr Dmitriy Panto, główny specjalista ds. naukowych Działu Naukowo-Edukacyjnego MIIWŚ. Rozmowę z nimi poprowadził Wojciech Grott, specjalista ds. naukowych Działu Naukowo-Edukacyjnego MIIWŚ.

Podczas pierwszej części spotkania autorzy wydanego pod koniec 2021 r. albumu zaprezentowali wybrane zdjęcia pochodzące z albumu oraz grafiki, które przybliżały kontekst historyczny książki i dramatyczną sytuację polskich województw na wschodzie w latach czterdziestych XX w. Przy okazji można było poznać szczegóły dotyczące pracy nad albumem; słuchacze dowiedzieli się m.in. o sposobie przeprowadzania kwerend archiwalnych i poszukiwaniu unikatowego materiału ilustracyjnego.

„Zależało nam na tym, by zamieścić zdjęcia dotąd niepublikowane. Zaglądaliśmy więc do małych, lokalnych muzeów, do których wcale niełatwo było trafić. Łącznie odwiedziliśmy około 30 różnych instytucji i archiwów, przeprowadzając szczegółową kwerendę. Sięgnęliśmy również do źródeł niemieckich, ponieważ wiele fotografii wykonywali właśnie Niemcy” – wspominał Dmitriy Panto.

Jak się okazało, dobór zdjęć został starannie przemyślany, a wiele spośród nich pozyskano dzięki determinacji badawczej pracowników MIIWŚ. Autorzy skupili się głównie na fotografiach mających walor archiwalny. Wśród nich są zarówno zdjęcia amatorskie, jak i profesjonalne. W kadrach uchwycono głównie życie codzienne mieszkańców wschodnich ziem polskich, zróżnicowane odcienie egzystencji w realiach okupacji, choć również zdarzają się ujęcia symptomatycznych wydarzeń – jednym z nich jest obalenie pomnika Lenina. Wojciech Łukaszun zdradził, że sytuacja na zdjęciu była kilkukrotnie aranżowana do celów propagandowych.

Kolejną część spotkania stanowiła dyskusja Wojciecha Grotta z autorami. Album Okupacja niemiecka wschodnich ziem polskich w latach 1941–1944 jest owocem pracy badawczej m.in. na terenach Białorusi i Ukrainy. Podczas wymiany zdań nie mogło zabraknąć zatem nawiązania do bieżącej sytuacji na Ukrainie, zwłaszcza że jednym z gości wydarzenia była dr Ludmiła Rybczenko, zastępca dyrektora ds. naukowych Narodowego Muzeum Historii Ukrainy podczas II Wojny Światowej w Kijowie. Prowadzący dyskusję zapytał autorów, czy można powiedzieć, że materiały do albumu udało się zebrać niemal w ostatniej chwili, gdy jeszcze wjazd na tereny Białorusi i Ukrainy nie był problematyczny, a dostęp do archiwów – otwarty. Obaj autorzy zgodnie przyznali, że obecnie praca nad publikacją byłaby praktycznie niewykonalna.

„W warunkach, które obecnie panują, działalność tego typu byłaby w zasadzie niemożliwa ani na Białorusi, ani na Ukrainie” – przyznał Wojciech Łukaszun.

Tradycyjnie już nie mogło zabraknąć pytań od gości spotkania. Autorzy odnieśli się m.in. do kwestii wyboru opisywanych miejsc i dokumentowania okupacji niemieckiej. Przy okazji zapowiedzieli pracę nad kolejnym albumem.

Książka Okupacja niemiecka wschodnich ziem polskich w latach 1941–1944 jest dostępna w naszym sklepie internetowym.