PODSUMOWANIE VIII ETAPU BADAŃ ARCHEOLOGICZNYCH

Od 6 października - 22 grudnia 2021 r. archeolodzy z Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku prowadzili VIII etap badań archeologicznych na Westerplatte. W tym okresie szczegółowo przebadano 381,1 m², z czego 259,1 m² na terenie planowego, nowego cmentarza (8 wykopów, nr 15-22), a 122 m² w okolicy placówki Fort (5 wykopów sondażowych, nr 30-34).

Wykopy na terenie przyszłego cmentarza wojskowego Żołnierzy Wojska Polskiego na Westerplatte miały ścisły związek z planowaną inwestycją, natomiast te w okolicy placówki „Fort” miały na celu odnalezienie szczątków leg. Mieczysława Krzaka, który poległ podczas obrony Westerplatte we wrześniu 1939 r.

Ekipa badawcza składała się z 6 archeologów, 3 dokumentalistów, 2 operatorów wykrywaczy metali oraz 16 pracowników fizycznych, w sumie 27 osób.

Prace terenowe zajęły łącznie 53 dni robocze, co przeliczając daje 424 godziny przepracowane przez każdego z pracowników.

W tym czasie archeolodzy wypełnili około 600 kart dokumentacji polowej opisując warstwy, obiekty, mury i konstrukcje oraz zrobili ponad 500 fotografii, a dokumentaliści wykonali 135 rysunków.

W trakcie VIII etapu prac znaleziono 2229 artefaktów o znacznej wartości historycznej i naukowej. W trakcie badań natrafiono również na 59 przedmiotów wybuchowych i niebezpiecznych, które przekazano saperom do utylizacji.

Wśród szczególnych zabytków były elementy polskie umundurowania i uzbrojenia, takie jak: guziki mundurowe, orzeł czapkowy, granat wz 31, fragmenty magazynka i podajnika RKM Browning wz 28, skrzynka amunicyjna CKM Browning, łuski karabinowe. Wszystkie te znaleziska są niezwykle cenne, ze względu drugowojenny kontekst związany z tragiczną historią żołnierzy z Wartowni nr 5 na Westerplatte.

W trakcie badań realizowanych na terenie przyszłego cmentarza odsłonięto fragmenty budynku z okresu kurortowego oraz kolejne już elementy systemu kanalizacji deszczowej, związanej z funkcjonowaniem Wojskowej Składnicy Tranzytowej.
Ponadto w okolicy placówki „Fort” odsłonięto relikty pruskiej Baterii Plażowej w postaci fragmentu murowanego budynku laboratorium prochowego, datowanego na lata 60-70. XIX w oraz jego warstwę rozbiórkową z 1881 r. Muzealni archeolodzy zarejestrowali również wał ziemny, który prawdopodobnie pełnił funkcje falochronu dla pruskiego stanowiska dowodzenia artylerią nadbrzeżną z 1911 r.
Badacze rozpoznali także konstrukcję zabytkowego falochronu z 2. dekady XX w., który zastąpił ziemne umocnienie. W kolejnych sezonach badawczych będą natomiast kontynuowane poszukiwania legionisty Mieczysława Krzaka.

W zakres VIII etapu badań wchodziły także prace przy użyciu georadaru oraz magnetometru.
Badaniami bezinwazyjnymi objęto obszar o pow. 92 785 m², uzyskując informacje o położeniu i rozmiarach niewidocznych (podziemnych) reliktów budynków znajdujących się niegdyś na Westerplatte, lejów po bombach i pociskach artyleryjskich oraz innych obiektach archeologicznych.
Badania te pozwoliły także na lokalizację obiektów ferromagnetycznych, potencjalnie niebezpiecznych (np. niewybuchów), zalegających pod powierzchnią gruntu na głębokościach przekraczających zasięg standardowych prac saperskich.

VIII etap badań archeologicznych prowadzony był na przełomie jesieni i zimy. W tym czasie temperatura wahała się od 15°C do minus 10°C. Pomimo jesiennej i wczesnozimowej pory aura była łaskawa: tylko 3 dni były deszczowe, 3 razy razy była  śnieżyca, a 3 razy badacze z Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku zmagali się ze sztormowymi wiatrami na Westerplatte.