Otwarcie międzynarodowej wystawy "Pancerne Skrzydła"

W Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku 12.10.2018 r. odbyło się otwarcie międzynarodowej wystawy Pancerne Skrzydła, przedstawiającej etapy wyzwolenia Flandrii przez żołnierzy 1 Dywizji Pancernej pod dowództwem gen. Maczka w 1944. 

Prezentowana wystawa została zorganizowana z inicjatywy Dirka Verbeke, honorowego sekretarza miasta Tielt. To wspólne przedsięwzięcie Przedstawicielstwa Rządu Flandrii w Polsce, Instytutu Pamięci Narodowej, Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku przy współpracy Stowarzyszenia Pierwszej Polskiej Dywizji Pancernej, Muzeum Wojska Polskiego, Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą oraz prywatnych kolekcjonerów.

Otwarcie wystawy poprzedził akt dekoracji Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Za wybitne zasługi dla Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej Krzyżem Kawalerskim Odrodzenia Polski uhonorowano kpt. Jana Prabuckiego. 

Aktu dekoracji dokonał płk Zbigniew Krzywosz, Dyrektor Departamentu Uroczystości w Urzędzie do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych w Warszawie, który zwrócił się do zebranych w następujących słowach: „Przed chwilą miałem ten niezwykły zaszczyt, że mogłem, zgodnie z postanowieniem Pana Prezydenta, uhonorować w uznaniu szczególnych zasług dla Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej Pana Kapitana Jana Prabuckiego. Wręczenie tego odznaczenia to dla mnie, jak również i dla Państwa szczególny sposób spłacenia długu w stosunku do pokolenia, które tak jak my nie miało tego zaszczytu, aby cieszyć się niepodległością. Pan Kapitan Jan Prabucki urodził się w 1920 roku, wtedy kiedy dorastał i wtedy kiedy być może myślała o założeniu rodziny, musiał założyć mundur i nie mógł się cieszyć niepodległością. Musiał walczyć o tą niepodległość w szeregach 1 Dywizji Pancernej. Szanowny Panie Kapitanie, dziękujemy za ten wysiłek dziękujemy za ten trud. Z całego Pańskiego życiorysu wyłania się jedno przesłanie, że bez ofiary poświęcenia dzisiaj nie cieszylibyśmy się wolną Polską”.

Uroczystego otwarcia wystawy dokonał Dyrektor Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku dr Karol Nawrocki:  „To szczególne dla nas wydarzenie i szczególnie radosne. Niestety polska opowieść o II wojnie światowej wypełniona jest wieloma ofiarami. Polacy to Naród, który doświadczył przerażającej siły obu totalitaryzmów, ale dziś rozmawiamy o prawdziwych Zwycięzcach, dziś rozmawiamy o wyzwolicielach Europy Zachodniej. (…) Na tej wystawie jest wiele ciekawych historii. Ta wystawa rzeczywiście wciąga. Mnie najbardziej ujęła historia 17-letniej harcerki Simonne Brugghe z miasta Roeselare, która pomagała Generałowi Stanisławowi Maczkowi i całej I Dywizji Pancernej, odbić to miasto z rąk Niemców i to się udało, za co została odznaczona. (…)  Myślimy dzisiaj o Generale Stanisławie Maczku jako o doskonałym żołnierzu, o kimś kto współtworzył i tworzył polskie wojska pancerne i to dobrze, ale generał Stanisław Maczek był nie tylko żołnierzem. Jego przyjaciel Generał Marian Kukiel mówił, iż to co charakteryzowało Generała Maczka to także intelekt. Nie wiem czy Państwo wiedzą, że Generał Maczek był humanistą, że przed wojną studiował filozofię na Uniwersytecie Lwowskim, a tematem jego rozprawy i spotkań z profesorem Twardowskim był wyraz uczuć w literaturze.  Ten twardy, zdecydowany, zwycięski generał i współtwórca Wojsk Pancernych w Polsce, był także osobą bardzo wrażliwą”. 

1 Dywizja Pancerna została sformowana w Szkocji zimą 1942 r. jako część Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Po przerzuceniu do Francji w 1944 r. uczestniczyła w walkach pod Falaise i Chamboise, gdzie poniosła poważne straty. Mimo to przetrwała i podjęła pościg za niemiecką armią, pokonując średnio 50 km dziennie. By zminimalizować zniszczenia i straty wśród ludności cywilnej, gen. Stanisław Maczek unikał stosowania ognia artyleryjskiego. Mieszkańcy wyzwalanych miejscowości witali polskich żołnierzy z entuzjazmem: „gromadnie, bez wyjątku wylegli przed domy, cisną się do czołgów, rzucają kwiatami, płaczą, szaleją z radości”. Jak wspominał dowódca 1 DP, serdeczność i gościnność Belgów sprawiły, że Polacy poczuli się „jakby we własnym kraju”.

Wdzięczność Belgów przejawia się różnorodnie: od opieki nad grobami poległych Polaków, poprzez nadawanie „polskich” nazw ulicom, aż po organizację uroczystości rocznicowych. 

Podczas otwarcia wystawy odczytano list od Sekretarza Stanu MKiDN Jarosława Sellina: „Jestem wdzięczny dyrekcji Muzeum, że podjęła ten temat, pokazując co w owej strasznej epoce znaczyła znana wielu pokoleniom polskich żołnierzy dewiza „Za Naszą i Waszą Wolność”. Kiedy myślimy o I Dywizji Pancernej, od razu na myśl nasuwa się nam postać dowódcy Generała Stanisława Maczka. Staje on bowiem w panteonie tych wielkich Polaków, którzy przytoczonej dewizie byli wierni. „Żołnierz polski walczy o wolność wszystkich narodów, ale umiera tylko dla Polski”- w tych słowach Generała Maczka odnajdujemy głębokie przesłanie jego walki i jego życia. Jego wojenna droga obejmuje w kampanię wrześniową 1939 roku, gdzie jako dowódca pancerno-motorowej 10. Brygady Kawalerii bierze udział w walkach w okolicach Jordanowa, a następnie w obronie Lwowa. Następnym przystankiem Generała jest Francja, a w końcu Wielka Brytania, gdzie lutym 1942 roku Maczek zostaje Dowódcą Pierwszej Dywizji Pancernej. Na przełomie lipca i sierpnia 1944 roku dywizja ta rozpoczyna swój Marsz przez Francję Belgię i Holandię. To tutaj rodzi się legenda Pancernych skrzydeł. Generał Maczek nie doczekał się wdzięczności, poddany jałtańskiemu dyktatowi w Polsce, bohater został pozbawiony obywatelstwa i środków do życia. Generał Maczek i jego żołnierze długo czekali na pamięć i podziękowanie. Dziś wspominając go jako Wielkiego bohatera mieszkańcy w Belgii, Holandii i Polski. Wyrazem naszej wdzięczności jest ta gdańska wystawa przygotowana we współpracy z planu Generała składamy polskiemu żołnierzowi, który walczył za ojczyznę na obcej ziemi, a który po zakończeniu wojny często nie mógł do swojej ojczyzny powrócić, żołnierza który bił się o wolność wszystkich narodów, a umierał dla Polski.”

Po uroczystym otwarciu, goście udali się na pierwsze kuratorskie oprowadzanie po wystawie, które poprowadził Ryszard Mozgol, Naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej IPN w Katowicach. 

W otwarciu wzięli również udział: Yves Wantens, Przedstawiciel Rządu Flandrii w Ambasadzie Belgii w Warszawie, Dirk Verbeke, kurator wystawy, Prezes Stowarzyszenia 1 Dywizji Pancernej „Belgium”, honorowy przedstawiciel miasta Tielt, Jakub Bera, Przedstawiciel Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą, Krzysztof Drażba, Naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji IPN w Gdańsku.

Teksty w trzech wersjach językowych (polskiej, angielskiej i niderlandzkiej) są bogato ilustrowane zdjęciami i filmami – większość z nich nie była dotąd prezentowana szerokiej publiczności. Towarzyszą im unikatowe eksponaty, takie jak sztandar 1 DP i pamiętniki żołnierzy.