OGŁOSZENIE WYNIKÓW KONKURSU NA OPRACOWANIE KONCEPCJI URBANISTYCZNO-ARCHITEKTONICZNEJ CMENTARZA WOJSKOWEGO ŻOŁNIERZY WOJSKA POLSKIEGO NA WESTERPLATTE

21 grudnia br. w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku zaprezentowane zostały wyniki konkursu na opracowanie koncepcji urbanistyczno-architektonicznej cmentarza wojskowego Żołnierzy Wojska Polskiego na Westerplatte. Zwycięską pracę wykonali NM architekci Tomasz Marciniewicz, Zuzanna Szpocińska, Jerzy Grochulski (zespół autorski w składzie: Tomasz Marciniewicz, Zuzanna Szpocińska, Jerzy Grochulski, Karolina Kayzer).

Celem konkursu było wyłonienie najkorzystniejszej pracy stanowiącej koncepcję cmentarza Żołnierzy Wojska Polskiego na Westerplatte, która w sposób odpowiedni dla rangi historycznej i kulturowej tego symbolicznego miejsca rozpoczęcia II wojny światowej upamiętni poległych żołnierzy Wojska Polskiego, a jednocześnie będzie stanowić podstawę do opracowania pełnej dokumentacji umożliwiającej realizację inwestycji. Celem wyłonionej koncepcji powinno być stworzenie miejsca pamięci, interakcji społecznej, kultury, edukacji patriotycznej i historycznej oraz przestrzeni, w której będą się odbywać uroczystości państwowe, religijne, a także wojskowe.

Na konkurs wpłynęło 27 prac, które zostały poddane weryfikacji, a następnie ocenie. Obrady Sądu Konkursowego odbywały się pod przewodnictwem dr. hab. inż. arch. Bolesława Stelmacha, prof. Politechniki Łódzkiej – dyrektora Narodowego Instytutu Architektury i Urbanistyki. Ciało doradcze Sądu Konkursowego stanowiła Kapituła Konkursowa.

– Konkurs był bardzo trudny. Należało z jednej strony zaprojektować kameralny cmentarz dla bohaterów dramatycznych wydarzeń na Westerplatte, a z drugiej znaleźć formę ponadczasowego, uniwersalnego upamiętnienia, które uszanuje kruche, autentyczne świadectwa historii: krajobraz, ukształtowanie terenu, ruiny, leje po bombach. Nadesłane prace należy ocenić jako dobre lub bardzo dobre – powiedział przewodniczący Sądu Konkursowego dr hab. inż. arch. Bolesław Stelmach.

Praca, która otrzymała I nagrodę, zrobiła duże wrażenie na dyrektorze Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku dr. Karolu Nawrockim:

– Cieszę się z faktu, że ta koncepcja wpisała się w nasze oczekiwania, które w Regulaminie Konkursu zawarliśmy. Dla nas niezwykle istotne było to, aby cmentarz został dostrzeżony jako część Muzeum Westerplatte i Wojny 1939, aby wpisał się w założenia programowe całej memoratywnej, muzeologicznej koncepcji. Tak się stało i to budzi wielką radość. Bardzo zależało nam także na tym, aby Westerplatte – miejsce, które niestety zostało przygniecione współczesnością PRL-u, industrialną współczesnością lat dziewięćdziesiątych i dwutysięcznych, które zatraciło swoją historyczność oraz krajobraz przestrzenny niosący ze sobą wielką symbolikę – nie przygnieść kolejną koncepcją, monumentalną koncepcją cmentarza. Ten warunek również został dzięki tej pracy spełniony. Bardzo ważne było dla nas także, aby w całej koncepcji cmentarza obok placu apelowego i miejsca pochówku wkomponować oraz wyeksponować Wartownię nr 5 i Willę Oficerską – relikty Wojskowej Składnicy Tranzytowej, które mają przemawiać do zwiedzającego. Cieszę się, że te wszystkie trzy wymagania zostały spełnione.

Zwycięski zespół autorski zostanie zaproszony do negocjacji w trybie zamówienia z wolnej ręki na szczegółowe opracowanie dokumentacji projektowej umożliwiającej inwestycję.

Organizator Konkursu: Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.

Patronat: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego; Stowarzyszenie Architektów Polskich Oddział Wybrzeże.

OBEJRZYJ OGŁOSZENIE WYNIKÓW KONKURSU I ZAPOZNAJ SIĘ Z NAGRODZONYMI PRACAMI

I NAGRODA

Uczestnik konkursu:

• NM architekci Tomasz Marciniewicz,
  Warszawa
• Zuzanna Szpocińska,
  Warszawa
• Jerzy Grochulski,
  Warszawa

Skład zespołu autorskiego:

• Tomasz Marciniewicz
• Zuzanna Szpocińska
• Jerzy Grochulski
• Karolina Kayzer

UZASADNIENIE PRZYZNANIA I NAGRODY

Praca uzyskała I nagrodę, ponieważ najlepiej ze wszystkich przedstawionych projektów realizuje idee konkursu, w tym symboliczność przekazu i czytelność ideową.

Praca minimalnymi środkami wyrazu organizuje przestrzeń cmentarza jako współczesną propozycję klasycznych symboli. Ponadczasowa – absolutna forma zamyka drogę przez las Westerplatte, a stalle – miejsca pochówków, stojące wokół krzyża, symbolicznie się z nim jednoczą. Minimalne środki wyrazu zaproponowane w pracy pozwalają przemówić krajobrazowi, niebu, drzewom, łące, które są najważniejszym nośnikiem pamięci dramatu, który rozegrał się na Westerplatte. Dostosowanie uniwersalnego, geometrycznego archetypu, który czerpie z antycznej, potem renesansowej, a także współczesnej symboliki, do tego krajobrazu pozwoli na zaistnienie Miejsca. Odkształcenie geometrii, które będzie wynikiem uformowania terenu, uwzględnienia istniejących drzew, spowoduje stopienie ponadczasowego symbolu z przestrzenią ukształtowaną przez historię.

II NAGRODA

Uczestnik konkursu:

• Piotr Pasierbiński,
  Kraków
• Duc Ngo,
  Tokio, Japonia

Skład zespołu autorskiego:

• Piotr Pasierbiński
• Duc Ngo

UZASADNIENIE PRZYZNANIA II NAGRODY

Nagrodę przyznano za spełnienie w stopniu dobrym kryteriów oceny wskazanych
w Regulaminie Konkursu. W zakresie jakości artystycznej wartością pracy jest symboliczność przekazu oraz ideowa czytelność upamiętnienia poległych Żołnierzy.

Czytelnie wyróżniono strefy Placu apelowego, Przedpola oraz Cmentarza. Autorzy pracy stworzyli oryginalną narrację przestrzeni, w której punktem kulminacyjnym uczyniono wydzielone oderwanym od ziemi murem wnętrze kontemplacyjne, przyjmujące formę zamkniętego ogrodu. Takie rozwiązanie pozwala uzyskać efekt stopniowego budowania nastroju. Cenne wydaje się być stworzenie możliwości chwilowej izolacji i kontemplacji w miejscu usytuowania nagrobków. Budzi to jednak wątpliwości z uwagi na wprowadzenie obiektu betonowego w naturalny krajobraz pola bitewnego.

Idea projektu znajduje swoje odzwierciedlenie w układzie kompozycyjnym. Projektowane założenie zostało zorganizowane w oparciu o oś zorientowaną w kierunku wschodu słońca w dniu 1 września. Nawiązano również do tradycyjnego układu mogił, charakterystycznego dla cmentarzy wojskowych.

Zastrzeżenia budzi propozycja konstrukcji muru służącego wydzieleniu przestrzeni Cmentarza.

III NAGRODA

Uczestnik konkursu:

• Andrzej Sołyga,
  Warszawa
• Marek Kuciński,
  Warszawa

Skład zespołu autorskiego:

• Andrzej Sołyga
• Marek Kuciński
• Paweł Mysera

UZASADNIENIE PRZYZNANIA III NAGRODY

Praca uzyskała III nagrodę, ponieważ dobrze – w ramach oceny przedstawionych projektów, realizuje idee konkursu, w tym symboliczność przekazu i czytelność ideową.

Zaproponowany przez autorów „Las krzyży” w lesie Westerplatte ma oczywisty i uniwersalny wymiar symboliczny. Geometria i proporcje elementów projektu pozwalają na właściwy odbiór tego wyjątkowo lapidarnego i mocnego symbolu.

Wątpliwości Sądu Konkursowego budzi zbiorowy grób z płytą Bohaterów Westerplatte, który jest niezgodny z tradycją czczenia zmarłych i szacunkiem dla miejsca indywidualnych pochówków.

Zachęcamy do odwiedzenia strony internetowej https://konkurs.muzeum1939.pl, gdzie można zapoznać się z wszystkimi pracami, jakie wpłynęły na konkurs.

Ponadto już teraz zapraszamy na wystawę pokonkursową, która zostanie zorganizowana w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, gdy tylko sytuacja epidemiczna na to pozwoli.