Nagroda im. Jerzego Giedroycia dla publikacji Muzeum "Wojna po wojnie"
Wydana przez Muzeum II Wojny Światowej książka Wojna po wojnie. Antysowieckie podziemie w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1944-1953 autorstwa Grzegorza Motyki, Rafała Wnuka, Tomasza Stryjka i Adama F. Barana otrzymała Nagrodę im. Jerzego Giedroycia. Nagroda została ustanowiona przez Senat UMCS i jest przyznawaną od 2001 r. m.in. za twórczą kontynuację przesłania Jerzego Giedroycia w dziedzinie nauki.
Gala wręczenia nagrody opdbyła się 23 października br. podczas uroczystej inauguracji roku akademickiego UMCS w Lublinie. Członek kapituły prof. Jerzy Kłoczowski w uzasadnieniu nominacji napisał:
We współczesnej historiografii polskiej nie brak licznych prac poświęconych dziejom antykomunistycznego podziemia po II wojnie światowej. Obciążone są one jednak zwykle dwoma syndromami: koncentrują się na przypadku wyłącznie polskim, ukazując „polskość” w konflikcie z rozmaitymi sąsiadami lub agresorami, a stosunek autorów do „żołnierzy wyklętych” jest apologetyczny i nie pozwala na pokazanie brutalnych realiów podziemia. A przecież przeciągająca się walka partyzancka czy rodzaj długotrwałej wojny domowej, zwłaszcza gdy następuje to po sześciu latach wielkiej wojny - te okoliczności musiały wpływać negatywnie na obie strony konfliktu.
Na tle dotychczasowej historiografii przedmiotu opiniowana tu praca jest ujęciem nie tylko nowatorskim, również metodologicznie nowatorskim lecz także wolnym od zasygnalizowanych wyżej przypadłości. Jest to pionierskie ujęcie komparatystyczne dziejów podziemia na obszarze Europy Środkowo-Wschodniej. Tu warto zasygnalizować, że pod pojęciem Europy Środkowo-Wschodniej autorzy rozumieją Polskę, Estonię, Łotwę, Litwę, Ukrainę i Białoruś. Wszystkie teksty mają walor materiałów opartych na wnikliwej kwerendzie archiwalnej, w większości przypadków jest tam wprowadzony olbrzymi nowatorski (dla polskiego odbiorcy, ale też nie tylko dla niego) materiał informacyjny i interpretacyjny.
Dodatkową zaletą monografii jest uwzględnienie kilku aspektów problemu: z jednej strony jest to syntetyczny, komparatystycznie ujęty wykład dziejów podziemia, z drugiej - analogicznie komparatystyczny wykład dziejów walki z podziemiem. Co więcej, ciekawy i ważny jest obszerny rozdział poświęcony - znów komparatystycznie ujętej konspiracji młodzieżowej, zaś kto wie czy nie najważniejszą częścią książki jest obszerny, końcowy rozdział traktujący o tym, co się działo z pamięcią o podziemiu i jak przedstawiano podziemie w historiografii, jak wręcz grano nim politycznie po rozpadzie ZSRR. Dla polskiego odbiorcy obszerna analiza sytuacji w dawnych republikach ZSRR ma tu olbrzymie znaczenie i pozwala lepiej rozumieć również nasz własny przypadek.
Na tle wielu, zbyt wielu polskich prac z historii najnowszej ta książka ma kilka unikalnych zalet: komparatystykę, wymiar teoretyczny, szerokie spectrum zagadnień, dystans.
Więcej o książce Wojna po wojnie oraz o pozostałych publikacjach Muzeum II Wojny Światowej można przeczytać nahttp://www.muzeum1939.pl/pl/edukacja/publikacje/nasze_publikacje
