Mieczysław Jałowiecki - człowiek, który wykupił dla Polski Westerplatte

Są postacie, które każdy z nas łączy z odzyskaniem i obroną niepodległości Państwa Polskiego po I wojnie światowej. Jednym tchem wymienia się w tym kontekście Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego czy Ignacego Jana Paderewskiego. Istnieje jednak szereg osób, których poświęcenie i zaangażowanie w sprawę polską miały ogromny wpływ na losy odradzającego się Państwa, a które nie zapisały się w powszechnej świadomości. Taką osobą jest Mieczysław Jałowiecki.

Ten arystokrata i polski patriota urodził się 2 XII 1876 w Syłgudyszkach na Litwie. Był agronomem i dyplomatą, z racji doskonałego wykształcenia, licznych kontaktów zagranicznych oraz znajomości kilku języków, w styczniu 1919 r. został wyznaczony generalnym delegatem Ministerstwa Aprowizacji w Gdańsku oraz przedstawicielem rządu polskiego w tym mieście. Działał pod szyldem Amerykańskiej Misji Żywnościowej i był w owym czasie najwyższym rangą przedstawicielem rządu polskiego. Zajmował się przyjmowaniem w porcie gdańskim statków z amerykańską pomocą żywnościową, która następnie kierowana była do Polski. Zorganizował również biuro paszportowe wydające wizy do Polski.

Nieoficjalną misją Jałowieckiego był natomiast wykup nieruchomości i ruchomości na terenie Gdańska. Akcja ta była tajna, polski delegat występował w niej jako osoba prywatna. Jałowiecki rozumiał, że powiększenie polskiej własności nad Motławą wzmocni pozycję Polski w trakcie rokowań dotyczących politycznej przyszłości Gdańska. To właśnie Jałowiecki był jedną z pierwszych osób, które dostrzegły znaczenie Westerplatte dla polskiej racji stanu. Posiadanie polskiej własności u wejścia do gdańskiego portu miało ogromne znaczenie strategiczne i polityczne. Dla finansowania wykupu licznych ruchomości na terenie półwyspu oraz w samym mieście współpracował głównie z gdańskim oddziałem Banku Spółek Zarobkowych w Poznaniu oraz polskim ministerstwem skarbu.

Jesienią 1919 r. zakupił na Westerplatte dawny dom kuracyjny oraz kilka pokurortowych pensjonatów. Transakcja odbyła się przez podstawionego nabywcę, tak by ukryć udział strony polskiej. W kolejnych miesiącach przeprowadzono zakup dalszych ruchomości na półwyspie oraz w obrębie portu i samego miasta.

Półwysep Westerplatte z zaznaczoną na czerwono własnością polską, 1923 r.

Jak dalekowzroczne były działania Mieczysława Jałowieckiego związane z wykupem ruchomości na Westerplatte, pokazują efekty rokowań dotyczących lokalizacji polskiej wojskowej bazy przeładunkowej na terenie Gdańska. Jednym z argumentów dla Rady Ligi Narodów, podejmującej decyzję w tej sprawie, było istnienie licznych polskich ruchomości na terenie półwyspu. Był to efekt działań zapoczątkowanych przez polskiego delegata.

14 marca 1924 r. Rada Ligi Narodów wyznaczyła Westerplatte jako miejsce przeładunku i magazynowania materiałów wojennych dla Polski oraz zezwoliła na stacjonowanie na półwyspie oddziału wartowniczego Wojska Polskiego. Placówka przyjęła ostatecznie nazwę Wojskowej Składnicy Tranzytowej i zapisała się w powszechnej świadomości jako miejsce bohaterskiej, siedmiodniowej obrony we wrześniu 1939 r.

Za swą działalność Mieczysław Jałowiecki został odznaczony w 1924 r. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Po wybuchu II wojny światowej Jałowiecki wyemigrował wraz z żoną, Zofią Anielą z Romockich Jałowiecką, do Wielkiej Brytanii. Udzielał się w polskich organizacjach politycznych i społecznych, spisywał wspomnienia i malował akwarele. Zmarł 10 III 1962 w Beckenham, gdzie został pochowany.

Dzięki staraniom Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku szczątki Mieczysława Jałowieckiego oraz jego żony zostaną sprowadzone do Polski. Uroczystości pogrzebowe odbędą się 5 grudnia 2022 r. na Cmentarzu Centralnym Srebrzysko przy ul. Srebrniki 2 w Gdańsku Wrzeszczu.