Mieczysław Jałowiecki - człowiek, który wykupił dla Polski Westerplatte

Są postacie, które każdy z nas łączy z odzyskaniem i obroną niepodległości Państwa Polskiego po I wojnie światowej. Jednym tchem wymienia się w tym kontekście Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego czy Ignacego Jana Paderewskiego. Istnieje jednak szereg osób, których poświęcenie i zaangażowanie w sprawę polską miały ogromny wpływ na losy odradzającego się Państwa, a które nie zapisały się w powszechnej świadomości. Taką osobą jest Mieczysław Jałowiecki.

Ten arystokrata i polski patriota urodził się 2 XII 1876 w Syłgudyszkach na Litwie. Był agronomem i dyplomatą, z racji doskonałego wykształcenia, licznych kontaktów zagranicznych oraz znajomości kilku języków, w styczniu 1919 r. został wyznaczony generalnym delegatem Ministerstwa Aprowizacji w Gdańsku oraz przedstawicielem rządu polskiego w tym mieście. Działał pod szyldem Amerykańskiej Misji Żywnościowej i był w owym czasie najwyższym rangą przedstawicielem rządu polskiego. Zajmował się przyjmowaniem w porcie gdańskim statków z amerykańską pomocą żywnościową, która następnie kierowana była do Polski. Zorganizował również biuro paszportowe wydające wizy do Polski.

Nieoficjalną misją Jałowieckiego był natomiast wykup nieruchomości na terenie Gdańska. Akcja ta była tajna, polski delegat występował w niej jako osoba prywatna. Jałowiecki rozumiał, że powiększenie polskiej własności nad Motławą wzmocni pozycję Polski w trakcie rokowań dotyczących politycznej przyszłości Gdańska. To właśnie Jałowiecki był jedną z pierwszych osób, które dostrzegły znaczenie Westerplatte dla polskiej racji stanu. Posiadanie polskiej własności u wejścia do gdańskiego portu miało ogromne znaczenie strategiczne i polityczne. Dla finansowania wykupu licznych nieruchomości na terenie półwyspu oraz w samym mieście współpracował głównie z gdańskim oddziałem Banku Spółek Zarobkowych w Poznaniu oraz polskim ministerstwem skarbu.

Jesienią 1919 r. zakupił na Westerplatte dawny dom kuracyjny oraz kilka pokurortowych pensjonatów. Transakcja odbyła się przez podstawionego nabywcę, tak by ukryć udział strony polskiej. W kolejnych miesiącach przeprowadzono zakup dalszych nieruchomości na półwyspie oraz w obrębie portu i samego miasta.

Półwysep Westerplatte z zaznaczoną na czerwono własnością polską, 1923 r.

Jak dalekowzroczne były działania Mieczysława Jałowieckiego związane z wykupem nieruchomości na Westerplatte, pokazują efekty rokowań dotyczących lokalizacji polskiej wojskowej bazy przeładunkowej na terenie Gdańska. Jednym z argumentów dla Rady Ligi Narodów, podejmującej decyzję w tej sprawie, było istnienie licznych polskich nieruchomości na terenie półwyspu. Był to efekt działań zapoczątkowanych przez polskiego delegata.

14 marca 1924 r. Rada Ligi Narodów wyznaczyła Westerplatte jako miejsce przeładunku i magazynowania materiałów wojennych dla Polski oraz zezwoliła na stacjonowanie na półwyspie oddziału wartowniczego Wojska Polskiego. Placówka przyjęła ostatecznie nazwę Wojskowej Składnicy Tranzytowej i zapisała się w powszechnej świadomości jako miejsce bohaterskiej, siedmiodniowej obrony we wrześniu 1939 r.

Za swą działalność Mieczysław Jałowiecki został odznaczony w 1924 r. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Po wybuchu II wojny światowej Jałowiecki wyemigrował wraz z żoną, Zofią Anielą z Romockich Jałowiecką, do Wielkiej Brytanii. Udzielał się w polskich organizacjach politycznych i społecznych, spisywał wspomnienia i malował akwarele. Zmarł 10 III 1962 w Beckenham, gdzie został pochowany.

Dzięki staraniom Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku szczątki Mieczysława Jałowieckiego oraz jego żony zostaną sprowadzone do Polski. Uroczystości pogrzebowe odbędą się 5 grudnia 2022 r. na Cmentarzu Centralnym Srebrzysko przy ul. Srebrniki 2 w Gdańsku Wrzeszczu.