Losy dwóch rodzin - Polaków Jana i Jadwigi Joniuków i Żydów Sary i Abrahama Jomtefów

Przy okazji Narodowego Dnia Pamięci Polaków Ratujących Żydów przybliżamy losy dwóch rodzin - Polaków Jana i Jadwigi Joniuków, którzy prowadzili gospodarstwo rolne w miejscowości Grochów niedaleko Sokołowa Podlaskiego oraz Żydów Sary i Abrahama Jomtefów. Obie rodziny dobrze się znały – przed wojną Abraham, który był krawcem, szył dla rodziny Joniuków ubrania. Kiedy rozpoczęła się II wojna światowa Niemcy założyli w Węgrowie getto, do którego trafiła rodzina Jomtefów. Joniukowie już wtedy pomagali im dowożąc do getta żywność, a gdy nadarzyła się sposobność - ukryli żydowską rodzinę. Udzielili pomocy Sarze i Abrahamowi oraz dwójce ich dzieci, a także dwóm braciom Sary, Szmulowi i Szymkowi Walerschtein.

Ośmioosobowa rodzina Joniuków ukrywała sześcioosobową rodzinę żydowską. Na strychu pomieszczenia gospodarczego przygotowano dla nich schronienie, gdzie przebywali przez prawie 2 lata, do lipca 1944 r. W połowie 1944 r. wycofujące się oddziały niemieckie w gospodarstwie Joniuków założyły kwaterę. Żołnierze niemieccy mieszkali w stodole, oficerowie w domu Joniuków, a na poddaszu polska rodzina ukrywała Żydów. Z narażeniem życia Polacy ochronili żydowskich przyjaciół, którzy gdy już minęło niebezpieczeństwo wyjechali do Łodzi, a po 1945 r. do Kanady i później do Izraela.

Kontakty obu rodzin były utrzymywane przez ich potomków jeszcze w latach 80., gdy to żydowska rodzina w czasie stanu wojennego szła z pomocą Polakom -  wspomogła ich materialnie: przesyłając żywność i ubrania. W 1983 r. rodzina Joniuków została uhonorowana medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”. Obie rodziny, w osobach wnuków utrzymują ze sobą kontakt do dnia dzisiejszego.

Zdjęcie ze zbiorów Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku przedstawia Szmula Walerschteina. Dedykacja na odwrocie zdjęcia przedstawiającego Szmula Walerschtein:  Na pamiątkę od Szmula z nad morza Adriatyckiego dla p. Jana Joniuka ze moją rodziną. Szmul, Bari dn. 1/6/1946, Italia.