Krzyż z Janowej Doliny | #M2WSwirtualnie

W naszym cyklu #PoznajWystawęCzasową #M2WSWIRTUALNE prezentujemy krzyż z Janowej Doliny. Eksponat ten jest niemym świadkiem tragicznych wydarzeń, jakie rozegrały się 77 lat temu w Wielki Piątek w tej miejscowości położonej niedaleko Kostopola.

W lutym 1943 roku ukraińscy nacjonaliści rozpoczęli eksterminację ludności polskiej zamieszkałej na Wołyniu. W ich planach Janowa Dolina miała być celem ataku jeszcze przed Świętami Wielkanocy. Było to nowoczesne osiedle robotnicze przy kopalni bazaltu, zamieszkałe przez około 2,5 tyś. osób.  W nocy z 22 na 23 kwietnia 1943 roku mieszkańcy osady stali się ofiarami ataku oddziałów Ukraińskiej Powstańczej Armii, którym towarzyszyli mieszkańcy ukraińskich okolicznych wsi. W wyniku bestialskiego mordu przy użyciu broni palnej, butelek z benzyną, siekier i wideł straciło życie około 600 polskich mieszkańców wsi. Zostali oni pochowani w Wielki Piątek przez tych którzy przeżyli masakrę w miejscu gdzie planowano zbudować kościół. 

Prezentowany krzyż pochodzi z domu Heleny i Kazimierza Holców. W chwili ataku na Janową Dolinę rodzina Holców zdążyła się ukryć na piętrze w domu  niemieckich sąsiadów. Wcześniej domy, w których zamieszkiwały niemieckie rodziny zostały w odpowiedni sposób oznaczone przez ukraińskich agresorów, którzy nie chcieli ich atakować z obawy odwetu ze strony Niemców.  Nie uchroniło to Kazimierza Holca, który  to próbując przeciwstawić się atakującym Ukraińcom wybiegł z ukrycia i został zakłuty bagnetem przez jego ukraińskiego zmiennika z pracy.  Świadkiem tych dramatycznych wydarzeń było również ich dwoje dzieci w tym Halina Holc, która wspominała „Rano matka wzięła dwa obrazy z mieszkania, krzyżyk na podstawce taki żelazny i nas za ręce. Kominy i cegła, fundamenty i ludzie. Na placu gdzie miał być pobudowany nowy kościół, tam była kapliczka, stał duży krzyż. Pod tym krzyżem wykopali ogromną jamę i tam znosili kawałki ludzi, całych ludzi, to była ogromna jama, kawałki, kawałki, kawałki więcej nic, tylko kawałki ludzi.”

Prezentowany krzyż jest darem Haliny Kopacz zd. Holc. Był on uznawany za rodzinną relikwię.   

fot. W. Kiełpiński/M2WS