Konferencja "Niszczenie i ratowanie dziedzictwa kulturowego oraz ich wpływ na tożsamość społeczną"

Konferencja "Niszczenie i ratowanie dziedzictwa kulturowego oraz ich wpływ na tożsamość społeczną" odbyła się 12.06 br. w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.

Konferencja objęta honorowym patronatem Polskiego Komitetu ds. UNESCO została zorganizowana przez Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku oraz Polski Komitet Błękitnej Tarczy jako wydarzenie towarzyszące wystawie „Dziedzictwo utracone”, która poświęcona jest losom polskiej spuścizny kulturowej w okresie II wojny światowej. Struktura konferencji została zbudowana w oparciu o te same słowa klucze,  które stanowią fundament ekspozycji.

W  konferencji wzięło udział kilkunastu prelegentów z kraju i zagranicy – muzealników, pracowników naukowych, historyków, specjalistów z zakresu heritologii, którzy w swojej pracy badawczej zajmują się tematyką ochrony dziedzictwa.

Uroczystego otwarcia konferencji dokonał dr hab. Grzegorz Berendt, Zastępca Dyrektora ds. Naukowych:

„(…) Zakończyliśmy w ubiegłą sobotę podróż studyjną na północno-zachodni Wołyń, na polesie wołyńskie, do takich miejscowości jak Kamień Koszyrski, Lubieszów, ale też miast większych. Te miasta, gdy do nich docierają muzealnicy, okazują się ubogie pod względem tego, co jest tam do zobaczenia. Te miasta zniknęły z powierzchni ziemi w latach 1939-1944. Miasta i wiele pobliskich wiosek. To, co miejscowe - społeczności tworzyły przez setki lat. W ramach Rzeczpospolitej wielu narodów dorobek  kulturalny, dorobek materialny, dorobek duchowy tych lokalnych społeczności został zniszczony, zrabowany, spłonął. Ludzie, którzy byli nośnikami tego dorobku – przepadli. W zasadzie jest to przestrzeń zapełniona na nowo przez tych, którzy ocaleli z rzezi lub przez tych, którzy napłynęli na te tereny po 1944 roku. To jest tylko przykład tego, czego doświadczyły kresy w latach 1939-1944 i później, i tego, czego doświadczyły różne części Polski. Dzieje zniszczenia dorobku kulturalnego społeczeństwa wielonarodowej, wieloreligijnej RP zostały już opracowane, ale wiele aspektów jest jeszcze do opracowania i zbadania. To jest zadanie pracowników instytucji kultury, muzeów, historyków, archiwistów. Cieszę się, że dzisiaj znów będziemy mówić o tym, co nowego jest robione – bo do tego żniwa wielkiego, robotników trzeba wielu”.

Następnie z wystąpieniem dotyczącym wystawy „Dziedzictwo utracone” na mównicy zagościł  Bartłomiej Garba, Kierownik Działu Wystaw Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku:

„Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku porusza tematykę takiego, a nie innego konfliktu zbrojnego, a skutki jego miały ogromny wpływ także na dziedzictwo kulturowe, na substancję materialną o bardzo różnorodnym charakterze. Pomimo że tematyka wydaje się przypisana przede wszystkim muzeom narodowym, nasze Muzeum dzięki aktualnej wystawie czasowej "Dziedzictwo utracone" zwraca również uwagę na ten aspekt wojny”.

Konferencja została podzielona na III panele. W ramach I z nich pt. Wpływ II wojny światowej na dziedzictwo kulturowe i tożsamość społeczeństwa polskiego, referaty wygłosili:

Agata Modzolewska, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego - Straty wojenne w dziedzinie dóbr kultury z Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie, ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki grabieży

dr Aleksandra Paprot-Wielopolska, Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” - Ziemie Zachodnie i Północne: oswajanie obcego dziedzictwa kulturowego i kształtowanie tożsamości mieszkańców po 1945 roku

dr Jacek Friedrich, Muzeum Miasta Gdyni - Czyje dziedzictwo? Debata poprzedzająca odbudowę Gdańska po zniszczeniach II wojny światowej

Inauguracyjny panel został zwieńczony zwiedzaniem wystawy „Dziedzictwo utracone” z kuratorem Markiem Zabrzyckim.

W ramach II panelu pt. Zjawisko niszczenia dziedzictwa kulturowego w perspektywie współczesności i przyszłości, wysłuchaliśmy czterech wystąpień:

Mikhailo Zubar, Narodowe Muzeum Tarasa Szewczenki w Kijowie - Problem zachowania i aktualizacji dziedzictwa kulturowego w warunkach działań wojskowych na wschodzie Ukrainy

Krzysztof Sałaciński, Polski Komitet Błękitnej Tarczy - Dziedzictwo utracone, dziedzictwo uratowane - programy i projekty światowe, regionalne i narodowe

dr Nataliya Kashevarova, Narodowa Akademia Nauk Ukrainy - Badania nad historią ruchu dóbr kultury w związku z II wojną światową: aspekt archiwalny

prof. Waldemar Affelt, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu - Mosty tczewskie przez Wisłę 1 września 1939 r. i ich obecne przesłanie.

Na III panel pt. Zjawisko ratowania dziedzictwa kulturowego w perspektywie współczesności i przyszłości, złożyły się referaty czworga kolejnych prelegentów:

Ewa Potrzebnicka, Biblioteka Narodowa - Ochrona dziedzictwa piśmienniczego jako działanie permanentne

Radosław Brzozowski, Związek Polskich Artystów Fotografików - Zagadnienia (nie)trwałości zapisu fotograficznego

Marta Baranowska, Muzeum II Wojny Światowej - Zanikający krajobraz architektury drewnianej na Kociewiu - problematyka konserwatorska

Dmitriy Panto, Muzeum II Wojny Światowej - Pierwszy etap odbudowy kościoła Mariackiego w Gdańsku.

Wystawa „Dziedzictwo utracone” jest dostępna dla zwiedzających do 23 czerwca br. 

Więcej informacji o ekspozycji: https://muzeum1939.pl/wystawa-czasowa-dziedzictwo-utracone/wystawy/1821.html

Konferencję "Niszczenie i ratowanie dziedzictwa kulturowego oraz ich wpływ na tożsamość społeczną" została zorganizowana w ramach oficjalnych obchodów 80. rocznicy wybuchu II wojny światowej.