Konferencja naukowa „Fałszerstwa i mity w dziejach” za nami

W dniach 15–17 października 2025 roku w naszym Muzeum odbyła się konferencja naukowa „Fałszerstwa i mity w dziejach”. W trzydniowych obradach wzięło udział pięćdziesięciu dwóch prelegentów reprezentujących instytucje naukowe i kulturalne z całej Polski. Dyskutowano o tym, jak fałszerstwa były – i nadal są – wykorzystywane do osiągania celów politycznych, społecznych i militarnych.

Uczestnicy reprezentowali blisko pięćdziesiąt ośrodków badawczych. Tematy referatów nie były ograniczone chronologicznie, rozmawiano zarówno o drugiej wojnie światowej, jak i o historii średniowiecznej, antycznej a także o współczesnych zjawiskach politycznych. Poruszano zagadnienia z zakresu historii, architektury, medycyny czy muzyki, wskazując, że w każdej z tych dziedzin fałszerstwa, mity i nieprawdziwe narracje odgrywały istotną, często instrumentalną rolę.

Obrady sprzyjały refleksji nad naturą pracy historyków, muzealników i humanistów. Zwracano uwagę na problemy metodologiczne towarzyszące analizie źródeł mogących zawierać treści zmitologizowane lub nieprawdziwe. Podkreślano też odpowiedzialność osób piszących i mówiących o historii w kontekście współczesnych podziałów społecznych.

Każdy dzień konferencji rozpoczynał się wykładem wprowadzającym, który wygłosili kolejno profesorowie: Wojciech Mazur (UJ), Mariusz Mazur (UMCS) oraz Rafał Stobiecki (UŁ). Prof. Wojciech Mazur omówił mit „bezczynnych stu dywizji”, pokazując, jak zafałszowany został obraz armii alianckiej w 1939 roku, mogącej, według tego mitu, pokonać bez problemu nazistowskie Niemcy we wrześniu 1939 r. Profesorowie Mariusz Mazur i Rafał Stobiecki skupili się na społecznej roli historyków, zastanawiając się, dlaczego badacze – świadomie lub nie – zniekształcają przeszłość, jak mogą dążyć do obiektywizmu oraz w jaki sposób unikać ideologizacji życia naukowego.

Konferencja była wydarzeniem towarzyszącym wystawie czasowej „Fake for Real: fałszerstwa i mity w dziejach”, przygotowanej przez Dom Historii Europejskiej, prezentowanej w Muzeum II Wojny Światowej do 2 listopada 2025 roku.