Cykl historyczny #ArmiaKrajowaM2WŚ #BohaterowieAK - Jan Piwnik „Ponury”
O sile Armii Krajowej stanowili zwykli żołnierze. Pamiątki po nich – zdjęcia, dokumenty, przedmioty – są zgromadzone na wystawach i w magazynach Muzeum II Wojny Światowej. W dzisiejszej inauguracji kolejnego cyklu związanego z AK – #BohaterowieAK – przedstawiamy sylwetkę wybitnego polskiego partyzanta: Jana Piwnika „Ponurego”.
Jan Piwnik urodził się 31 sierpnia 1912 r. w Janowicach nieopodal Ostrowca Świętokrzyskiego. Do 1933 r. służył w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. W latach 1935–1939 w stopniu podporucznika rezerwy był członkiem Policji Państwowej. Jako dowódca 3. kompanii Grupy Rezerwy Policji, po odbyciu ćwiczeń wojskowych, we wrześniu 1939 r. wziął udział w kampanii polskiej. Wraz ze swym oddziałem przedostał się do Węgier, gdzie został internowany. Uciekł jednakże do Francji i tam wstąpił do polskiej armii. Na zachodzie został ostatecznie włączony w poczet członków 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej.
W trakcie pobytu na Wyspach Brytyjskich zgłosił się do służby w kraju. Odbył specjalny kurs dla cichociemnych – elitarnej grupy spadochroniarzy, którzy mieli zostać zrzuceni do okupowanej Polski. 10 października 1941 r. złożył przysięgę obowiązującą w Związku Walki Zbrojnej. W listopadzie, już w stopniu porucznika, został zrzucony na teren kraju i wylądował nieopodal Skierniewic. Włączył się w koordynację spraw związanych z przyjmowaniem kolejnych grup cichociemnych. Ostatecznie jednak został zaangażowany w wir pracy konspiracyjnej o charakterze bojowym. W styczniu 1943 r. przeprowadził akcję uwolnienia trzech członków polskiego podziemia z niemieckiego więzienia w Pińsku we wschodniej Polsce. Została ona uznana za wzorcową, a sam Piwnik otrzymał order Virtuti Militari.
Galeria
Jan Piwnik „Ponury” (MIIWŚ)
Po powrocie z Pińska por. Piwnik zaczął starania o zgodę na sformowanie własnego oddziału partyzanckiego. W połowie maja formalnie przyjął funkcję dowódcy Zgrupowań Partyzanckich AK w rejonie Świętokrzyskim. „Ponury” w krótkim czasie stworzył oddział liczący ok. 100 osób. Jego główną bazą wypadową stało się wzgórze 326 pod nazwą Wykus w Puszczy Świętokrzyskiej. Z kolei w fabryce uzbrojenia w Suchedniowie ludzie Piwnika zapoczątkowali tajną produkcję kopii stenów – angielskich pistoletów maszynowych.
Więcej w tekstach z cyklu #DetalNaFotografii:
Galeria
Porucznik Jan Piwnik „Ponury” w partyzanckim obozie na Wykusie z cenną partyzancką zdobyczą – butami z niemieckiego transportu. Kielecczyzna, Polska, 1943 (MIIWŚ)
Oddziały „Ponurego” przeprowadziły wiele udanych akcji dywersyjnych oraz ataków na placówki niemieckie. Podjęły się też likwidacji konfidentów i przeciwdziałały bandom rabunkowym. Spory nacisk kładziono na szkolnictwo partyzantów oraz wspomnianą już produkcję uzbrojenia. Z uwagi na swą działalność „Ponury” i jego oddział byli ścigani przez Niemców. Ryzyko dekonspiracji było wówczas już bardzo duże, obawiano się też o ludność narażoną na akcje odwetowe za skuteczne poczynania Piwnika i jego ludzi. Ostatecznie został odwołany ze stanowiska i oddał się do dyspozycji Komendy Głównej Armii Krajowej.
Galeria
Żołnierze Piwnika „Ponurego” (MIIWŚ)
W zbiorach Muzeum II Wojny Światowej znajduje się unikatowy album autorstwa Jana Piwnika „Ponurego” i podległych mu żołnierzy działających w rejonie gór Świętokrzyskich. Obok ujęć pokazujących aktywność wojskową, zawiera on zdjęcia obrazujące codzienne sprawunki polskich partyzantów, którzy wszelkimi sposobami starali się zapewnić sobie namiastkę normalności w warunkach konspiracyjnych. W zbiorach MIIWŚ znajdują także wykonane przez nich naramienne orły, których później używali.
Galeria
„Ponury” ze swoimi żołnierzami (MIIWŚ)
Orzeł naramienny wykonany w warunkach konspiracyjnych przez partyzantów oddziału „Ponurego”
Orzeł naramienny wykonany w warunkach konspiracyjnych przez partyzantów oddziału „Ponurego”
Jan Piwnik „Ponury” ostatnie miesiące swojego życia spędził w rejonie Nowogródka, gdzie zaangażował się w akcje konspiracyjno-bojowe Nadniemeńskiego Zgrupowania Partyzanckiego. W czerwcu 1944 r. w rejonie stacjonowania jego oddziału rozpoczęły się działania zbrojne związane z akcją „Burza”. Jan Piwnik „Ponury” poległ w trakcie ataku na niemiecką placówkę 16 czerwca 1944 r. niedaleko wsi Jewłasze.
