Bitwy polskich żołnierzy: Narwik | #M2WSwirtualnie

Jak przebiegała bitwa o Narwik? Jaką rolę w tej bitwie odegrały jednostki polskie? Dziś w ramach naszego cyklu #WirtualnePorankizHistorią przybliżymy Wam historię działań polskich żołnierzy w bitwie o Narwik. Poniżej znajdziecie tekst dotyczący dzisiejszego tematu, kartę z pytaniami oraz bibliografię. Zachęcamy do zapoznania się z materiałem oraz spędzania czasu z #M2WSwirtualnie!

Po przegranej kampanii 1939 r. polskie władze na uchodźstwie przystąpiły do odtwarzania Wojska Polskiego, głównie z udziałem żołnierzy i oficerów, którym udało się dotrzeć do sojuszniczej Francji. W styczniu 1940 r., wobec planowanej interwencji francusko-brytyjskiej po stronie Finlandii walczącej z agresją Sowietów, podjęto decyzję o włączeniu w skład korpusu ekspedycyjnego także jednostek polskich.

W tym celu utworzono Samodzielną Brygadę Strzelców Podhalańskich (SBSP), z gen. bryg. Zygmuntem Bohuszem-Szyszką na czele. Jednostka zorganizowana na wzór francuskiej brygady strzelców alpejskich liczyła niespełna 4800 żołnierzy i oficerów. Została wyposażona głównie w sprzęt francuski zakupiony ze zwrotnych kredytów przyznanych Polsce jeszcze przed wybuchem wojny. Oprócz uzbrojenia i sprzętu zmechanizowanego Polakom przekazano także 196 mułów, które miały wspomagać zadania transportowe Brygady.

W trakcie formowania alianckich oddziałów w połowie marca 1940 r zakończyła się wojna fińsko-sowiecka. Wówczas alianci zachodni przenieśli swą uwagę na mające strategiczne znaczenie dla niemieckiego przemysłu zbrojeniowego szwedzkie zasoby rudy żelaza, transportowane drogą kolejową do norweskiego portu w Narwiku. Był to jedyny w tej części Norwegii niezamarzający port w okresie zimowym. Pierwotnie planowano wyłącznie blokadę morską, jednak wobec dokonanej w dniu 9 kwietnia 1940 r. niemieckiej inwazji na Norwegię postanowiono wysłać z odsieczą korpus ekspedycyjny.

Po początkowych zmaganiach brytyjskiej floty z niemiecką Kriegsmarine na norweskich wodach podjęto decyzję o desancie w okolicach Narwiku. 28 kwietnia na Wyspach Lofockich wylądowali francuscy strzelcy alpejscy, tydzień później pojawiła się także francuska Legia Cudzoziemska, a 7 maja dotarły jednostki polskiej Brygady. Entuzjazm, z jakim żołnierze lądowali w Norwegii, wypływał przede wszystkim z przeświadczenia, że po zwycięstwie nad wrogiem najkrótsza droga do Polski prowadzić będzie z norweskich portów do Gdyni.

W wyniku desantu wojsk alianckich powstały dwa ogniska walki: jedno na półwyspie Ankenes, gdzie walczyła polska Brygada, a drugie w górach na północ od fiordu Rombaken, gdzie z Niemcami walczyły wojska francuskie i norweskie. 13 maja z położonego na północy Harstad przez Bjerkvik oraz od strony południowej przez Ankenes ruszyło alianckie natarcie mające na celu zdobycie Narwiku i okrążenie niemieckich oddziałów gen. Eduarda Dietla. Wieczorem 27 maja 1940 r. rozpoczęło się ostateczne uderzenie oddziałów francuskich, norweskich i polskich, wspieranych ogniem artylerii brytyjskich okrętów.

Polska brygada podjęła atak na pozycje niemieckie na półwyspie Ankenes, oddzielonym od Narwiku wodami Beisfjordu. Oddziały niemieckich strzelców alpejskich i górskich  były dobrze przygotowane i zamaskowane, chronione przez pola minowe, a ponadto przez strategicznie rozlokowane karabiny maszynowe i moździerze. Po wstępnym ostrzale artyleryjskim część polskiej Brygady uderzyła na Ankenes i Nyborg, a inna na brzegi Beisfjordu. Polacy zdobyli strategiczne wzgórze 295 na przedpolu Nyborga, ale nie byli w stanie się na nim utrzymać. 28 maja  ok. godz. 9.00 Polacy zdobyli dwa wzgórza leżące na drodze do Beisfjordu. Wkrótce potem ponownie zajęto wzgórze 295 na przedpolu Nyborga, co zmusiło broniących się tam Niemców do ewakuacji drogą wodną. Przeprowadzony równocześnie francuski desant z półwyspu Øyjorda doprowadził do opanowania portu i miasta.

Źródło mapy: Wikipedia

Zdobyty Narwik nie został wykorzystany jako przyczółek do dalszej walki z Niemcami z powodu krytycznego rozwoju sytuacji we Francji, która w maju 1940 r. została zaatakowana przez Niemcy.

W przededniu bitwy o Narwik, dowództwo wojsk alianckich wiedziało, że za kilka dni nastąpi ewakuacja. Francuski generał Antoine Béthouart postanowił jednak zdobyć miasto, aby zniszczyć znajdujące się w nim urządzenia portowe służące do przeładunku rudy żelaza na statki. Drugim istotnym powodem ataku była chęć rozbicia i odrzucenia Niemców, tak aby ewakuacja mogła przebiegać bez zagrożenia z ich strony.

W pierwszych dniach czerwca Brygada została wycofana z walk i przetransportowana do Bretanii we Francji, gdzie wzięła udział w ciężkich walkach przeciwko przeważającym siłom niemieckim. W ich wyniku oddział uległ rozproszeniu. Części żołnierzy udało się przedostać do Wielkiej Brytanii, gdzie utworzono z nich Batalion Strzelców Podhalańskich w składzie 1 Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka.

W walkach o Norwegię brały udział także polskie okręty: niszczyciele ORP „Błyskawica”, „Burza” i „Grom”, osławiony ucieczką z Tallina okręt podwodny ORP „Orzeł” oraz  statki pasażerskie "Chrobry", "Batory" i "Sobieski" wykorzystywane jako transportowce. W przeddzień niemieckiej inwazji „Orzeł” zatopił transportowiec „Rio de Janeiro”, przewożący niemieckie wojska. Polskie niszczyciele patrolowały fiordy i ostrzeliwały pozycje niemieckie wokół Narwiku. Niestety nie obyło się bez strat, od niemieckich bomb zatopione zostały: ms. „Chrobry” oraz niszczyciel ORP „Grom”,na którym poległo 59 członków załogi.

Odpowiedz na pytania tutaj >>>
Prawidłowe odpowiedzi tutaj >>>

Wykaz wybranych publikacji książkowych dostępnych w Bibliotece Muzeum II Wojny Światowej
w Gdańsku prezentujących tematykę udziału Polaków w bitwie o Narwik:

1.    Biegański W., Polacy w bitwie o Narwik, Warszawa 1969, „Interpress".
2.    Nadzieja J., Odziemkowski J., Wawer Z., Bitwy żołnierza polskiego na Zachodzie podczas II wojny światowej. Narwik, Monte Cassino, Falaise, Warszawa 2016, Bellona.
3.    Wawer Z., 1940 Narwik, Warszawa 2016, Edipresse – Kolekcje, Bellona.
4.    Wieliczka-Szarkowa J., Bitwy polskich żołnierzy 1940-1944. Narwik, bitwa o Anglię, Tobruk, Monte Cassino, Falaise, Arnhem, Kraków 2014, Wydawnictwo AA.