70. rocznica śmierci gen. Augusta Emila Fieldorfa „Nila”

24 lutego 1953 r. w warszawskim więzieniu mokotowskim, po sfingowanym procesie i licznych torturach, wykonano wyrok śmierci na gen. Auguście Emilu Fieldorfie. Komunistyczne władze, wprowadzone do Polski z nadania Związku Sowieckiego, likwidując dowódcę Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej (Kedywu), dopuściły się zbrodni sądowej.

August Emil Fieldorf był podczas kampanii polskiej 1939 r. dowódcą 51. Pułku Strzelców Kresowych w Brzeżanach. Po zakończeniu walk udał się do Francji, gdzie otrzymał stopień pułkownika. Po klęsce Francuzów przedostał się do Wielkiej Brytanii i otrzymał nominację na emisariusza rządu RP na uchodźstwie. We wrześniu 1940 r. powrócił do okupowanej Polski. Od końca 1942 do marca 1944 r. był dowódcą Kedywu. Przyjął wówczas pseudonim „Nil”. Działalność organizacji skupiała się wokół akcji dywersyjnych, np. ataków na niemieckie magazyny wojskowe, mosty i tory kolejowe. W 1944 r. Fieldorf zaczął tworzyć ściśle zakonspirowaną organizację „Niepodległość” („NIE”), mającą kontynuować walkę o niepodległość w obliczu wkroczenia Sowietów na ziemie polskie. Otrzymał też nominację generalską.

„Nil” wpadł w ręce Sowietów w marcu 1945 r., ale udało mu się uniknąć rozpoznania. Zatrzymanie wiązało się jednak z zesłaniem na Wschód. Do kraju wrócił w 1947 r. – zawierzył amnestii zarządzonej przez władze, chcąc rozpocząć normalne życie. Ostatecznie, komuniści aresztowali go jesienią 1950 r. Wówczas wiedzieli już, z kim mają do czynienia. Pragnęli wykorzystać gen. Fieldorfa do własnych celów, ten jednak konsekwentnie odmawiał. Śledztwo przeciw niemu wszczęte w grudniu 1950 r. trwało ponad pół roku. W tym czasie „Nil” był głodzony i torturowany. Sfingowany proces Fieldorfa przed Sądem Wojewódzkim w Warszawie rozpoczął się 16 kwietnia 1952 r. Akt oskarżenia obejmował wiele zarzutów, w tym m.in. zwalczanie sowieckiej partyzantki czy „obywateli narodowości żydowskiej”.

Komunistyczne władze RP dopuściły się zbrodni sądowej, wydając wyrok śmierci przez powieszenie. Egzekucji dokonano 24 lutego 1953 r. Dotychczas nie udało się ustalić miejsca spoczynku jego szczątków. „Nil” został rehabilitowany dopiero w 1989 r. Osoby odpowiedzialne za skazanie go na śmierć uniknęły jednak kary.

Fot. Fotografie ewidencyjne gen. Augusta Emilia Fieldorfa „Nila” wykonane przez funkcjonariuszy UB. 1950 r. (IPN)