129. rocznica urodzin Jana Kowalewskiego

24 października 1892 r. w Łodzi urodził się Jan Kowalewski. Był wybitnym polskim kryptologiem, bohaterem wojny polsko-bolszewickiej, dyplomatą oraz wywiadowcą w czasie II wojny światowej.

Jan Kowalewski z wykształcenia był chemikiem i handlowcem. U nastania polskiej niepodległości, w trakcie wojny polsko-bolszewickiej, zorganizował sekcję łamania szyfrów. Jego sukcesy w dziedzinie deszyfracji bolszewickich depesz walnie przyczyniły się do polskiego zwycięstwa m.in. w Bitwie Warszawskiej 1920 r., uratowania niepodległości Rzeczpospolitej i odsunięcia groźby bolszewizacji Europy. Po zakończeniu wojny wziął udział w III powstaniu śląskim. Szkolił również japońskich oficerów w dziedzinie dekryptażu. W okresie międzywojennym był dyplomatą, w stopniu podpułkownika Wojska Polskiego, pracował m.in. na placówkach w Moskwie i Bukareszcie. W czasie II wojny światowej organizował pomoc polskim uchodźcom w Rumunii, a następnie w Portugalii. Na kontynencie iberyjskim pomagał rumuńskiemu królowi Karolowi II uciec z Hiszpanii. Tam też stworzył sieć polskiego wywiadu, starając się przekonać sojuszników Osi do porzucenia sojuszu z Hitlerem i przyłączenia się do aliantów. Ze względu na sprzeciw aliantów plany te nie doczekały realizacji, a on sam został zdymisjonowany i odesłany do Wielkiej Brytanii. Tam też zmarł, 31 października 1965 r., nie mogąc powrócić do kraju zawładniętego przez wrogich mu komunistów podległych Moskwie.

***

Więcej o Janie Kowalewskim dowiesz się z cyklu #PoznajJanaKowalewskiego: https://bit.ly/3pu4OBf

W 2020 r., w setną rocznicę Bitwy Warszawskiej, Senat Rzeczpospolitej Polskiej ogłosił rok Jana Kowalewskiego. Jesienią tego samego roku prezydent RP Andrzej Duda awansował go pośmiertnie do stopnia generała brygady.