Zaproszenie do udziału w konferencji naukowej pt. „Fałszerstwa i mity w dziejach”

Jesienią 2025 roku w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku zostanie zaprezentowana wystawa „Fake for Real. Historia fałszerstw i falsyfikatów” przygotowana przez Dom Historii Europejskiej w Brukseli. W związku z tym Muzeum planuje organizację konferencji naukowej poświęconej tej tematyce.
 

Fałszywe narracje historyczne służyły przede wszystkim celom politycznym, budowaniu określonych wizji przeszłości oraz wpływały na ówczesny ogląd wydarzeń. Fałszowanie dokumentów, niszczenie źródeł czy tworzenie fikcyjnych przekazów kształtowało oficjalne narracje państw, a przez to znacząco wpłynęło na sposób interpretacji historii. Współcześnie to zjawisko przybiera formy od fake newsów po zaawansowane manipulacje obrazem i dźwiękiem, takie jak deepfake, a rozwój sztucznej inteligencji jeszcze bardziej zaciera granice miedzy rzeczywistością a kłamstwem. Przez to niektórzy nazywają obecne czasy epoką postprawdy.

Warto jednak odróżnić fałszerstwo od mitu. Mity historyczne rodzą się w wyniku utrwalania niezweryfikowanych opinii, potrzeby legitymizacji władzy, nadinterpretacji czy ograniczonego dostępu do źródeł. Ale nie są one kłamstwem – to jeden ze sposobów, w jaki społeczności budują swoją tożsamość i pamięć historyczną. Fałszerstwa i manipulacje często budzą negatywne skojarzenia, jednak nie zawsze były wyłącznie narzędziem dezinformacji czy propagandy. W pewnych warunkach stanowiły środek obrony koniecznej – umożliwiały ratowanie życia, ukrywanie tożsamości w czasach prześladowań czy umożliwiały podejmowanie działań na okupowanych terenach. 

Celem konferencji jest zaprezentowanie stanu badań nad fałszerstwami i mitami historycznymi – zarówno tymi, które zostały ukształtowane w wyniku celowych manipulacji, jak i powstałymi wskutek niekompletnych badań lub braku krytyki źródeł.

Lista proponowanych zagadnień:
•    dawne i współczesne mity historyczne
•    przypadki fałszowania źródeł – nie tylko pisanych
•    negacjonizm jako forma fałszu
•    nowe spojrzenia na dotychczasowy stan badań jako szansa i zagrożenie
•    przeszkody społeczne w redefiniowaniu źródeł i odkłamywaniu historii
•    subiektywizm źródeł historycznych
•    czy każdy badacz dziejów jest propagandystą?
•    sylwetki osób zakłamujących historię
•    fałsz jako strefa komfortu jednostki i państwa
•    generatywna AI – szanse i zagrożenia
•    fałszowanie źródeł ikonograficznych
•    psychologia kłamstwa
•    inne pokrewne tematy wpisujące się w tematykę konferencji
 

Zgłoszenia i terminy:
Zgłoszenia w formie wypełnionego formularza w wersji elektronicznej proszę przesyłać na adres mailowy: konferencja2025@muzeum1939.pl w terminie do 31 maja 2025 roku. Wybrane osoby zostaną poinformowane o przyjęciu na konferencję do 30 czerwca 2025 roku.