WYSTAWA ,,1945-2022. DZIEJE KRZYŻA NA WESTERPLATTE”

W ramach obchodów 40. rocznicy przywrócenia krzyża na Westerplatte Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku przygotowało wystawę panelową pt. ,,1945-2022. Dzieje krzyża na Westerplatte”. Ekspozycja poświęcona jest przedstawieniu losów symbolu religijnego na terenie byłej Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte. Historia ta ukazuje realia kształtowania w czasach komunizmu pamięci o polskich bohaterach, a równocześnie przedstawia walkę ówczesnej władzy z Kościołem katolickim.

W związku z obchodami 82 rocznicy ataku Związku Sowieckiego na Polskę 17 września 1939 roku wystawę od dziś można oglądać także przed Cmentarzem Poległych Obrońców Westerplatte przy ul. Majora Henryka Sucharskiego 70 w Gdańsku  do końca grudnia 2021 roku. Ponadto ekspozycja jest dostępna w Bazylice św. Brygidy w Gdańsku.

Na wystawie za klamrę spinającą wydarzenia przyjęto lata 1945 – 2022, wokół których zbudowano oś  narracji z uwypukleniem cezur odgrywającą znaczącą rolę w tej opowieści. Cała historia rozpoczyna się już w 1945 r. z chwilą gdy ocaleli westerplatczycy podejmują działania zmierzające do upamiętnienia żołnierzy poległych podczas obrony Składnicy we wrześniu 1939 r. W wyniku tych prac, rok później na terenie WST ustawiony zostaje betonowy krzyż. Niestety w 1962 r. władza komunistyczna usuwa go, a w jego miejsce stawia sowiecki czołg T-34. Symbol religijny został potajemnie przewieziony do kościoła św. Jadwigi Śląskiej w Nowym Porcie i wkopany na pobliskim cmentarzu. Kolejne starania o przywrócenie krzyża podjęto w 1980 r., w ich rezultacie Urząd ds. Wyznań wydał zgodę na ponowne ustawienie krzyża na terenie półwyspu, co miało miejsce w 1981 r. Niewątpliwie jedną z najistotniejszych dat w przywołanej tutaj historii jest rok 2019, wówczas podczas V etapu badań archeologicznych prowadzonych przez Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku na terenie Westerplatte odnaleziono 9 ludzkich szkieletów polskich obrońców z września 1939 r.  Badania identyfikacyjne zrealizowane przez Pomorski Uniwersytet Medyczny pozwoliły zidentyfikować tożsamość 6 obrońców. Badania są kontynuowane. To przełomowe odkrycie właściwego, a nie jak dotąd symbolicznego, miejsca mogił obrońców, stało się podstawą idei budowy Cmentarza Wojskowego Żołnierzy Wojska Polskiego na Westerplatte. W związku z tym w 2020 r. MIIWŚ w Gdańsku rozpisało międzynarodowy konkurs na opracowanie nowej koncepcji urbanistyczno-architektonicznej cmentarza, którego realizację zaplanowano na lata 2021/2022 w ramach I etapu inwestycji – budowy plenerowego Muzeum Westerplatte i Wojny 1939. Projekt w swoim założeniu uwzględnia umieszczenie historycznego Krzyża z Westerplatte, stanowiącego nieodłączny symbol przywracania pamięci obrońcom z września 1939 r.

Na wystawę składają się teksty prezentujące w chronologicznym układzie historię przywrócenia krzyża na Westerplatte oraz fotografie z kolekcji pana Czesława Nowaka; z darów p. Zbigniewa Ciereszki, z Kosycarz Foto Press/KFP a także ze zbiorów Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.