#WojennyDzień 30/03 - Zdobycie Gdańska przez Armię Czerwoną

30 marca 1945 r. formalnie ogłoszono zajęcie Gdańska przez oddziały Armii Czerwonej. W wyniku opanowania przez czerwonoarmistów miasto zostało włączone w granice powojennej Polski, a jego dotychczasowi niemieccy mieszkańcy – wysiedleni.

W miarę normalne funkcjonowanie administracji i życia publicznego miasta znajdującego się pod niemiecką okupacją (formalnie Gdańsk do 1 września 1939 r. pozostawał Wolnym Miastem, włączonym następnie jednostronnie przez Alberta Forstera w obręb III Rzeszy) trwało do niedzieli palmowej 25 marca 1945 r. Wraz ze zbliżaniem się Armii Czerwonej (2. Front Białoruski) jego mieszkańcy zdawali się coraz bardziej odczuwać nadciągającą zmianę. W nocy z 24 na 25 marca Adolf Hitler zażądał bezwzględnej obrony Gdańska i Gdyni, która podczas okupacji nosiła nazwę Gotenhafen.

Walki w mieście trwały kilka dni i choć dowództwo Armii Czerwonej oficjalnie ogłosiło jego zdobycie w Wielki Piątek, 30 marca 1945 r., to walki na obrzeżach trwały dłużej. Po zajęciu Gdańska jego mieszkańcy, bez względu na swe niemieckie czy polskie pochodzenie, doświadczyli gwałtów i mordów ze strony Sowietów. Zniszczenia, spowodowane ostrzałem artyleryjskim i działaniami wojennymi, w połączeniu z późniejszą dewastacją (planowaną bądź spontaniczną) doprowadziły do zniszczenia sporej części historycznej zabudowy miasta.

Gdańsk stał się stolicą województwa, a na miejsce Niemców zaczęła napływać ludność polska. Wszelkie ślady po poprzednich mieszkańcach i zarządcach zaczęto systematycznie usuwać. Wiele obiektów użyteczności publicznej powstałych przed 1945 r. nigdy nie odbudowano.

Fot.: Ruiny Gdańska, 1945 (Muzeum II Wojny Światowej)