#WojenniPolitycy - Charles de Gaulle (1890–1970)
Charles de Gaulle był francuskim politykiem i dowódcą. Po klęsce Francji w 1940 r. nie złożył broni i nie przystał na współpracę z Niemcami. Stanął na czele Komitetu Wolnej Francji, gdzie kontynuował walkę o wolność swojej ojczyzny. Po II wojnie światowej wprowadził Francję do grona wielkich mocarstw.
Charles Andre Marie Joseph de Gaulle urodził się 22 listopada 1890 r. w Lille w zubożałej rodzinie szlacheckiej. W 1912 r. ukończył elitarną szkołę oficerską Saint-Cyr. Nastęnie służył w 33. Pułku Piechoty w stopniu podporucznika. Dowódcą jednostki był pułkownik Philippe Pétain (późniejszy szef kolaborującego z Niemcami rządu Vichy). W czasie I wojny światowej młody porucznik doskonale sprawdził się w warunkach frontowych. Był także kilkakrotnie ranny. W 1916 r. podczas bitwy pod Verdun został wzięty do niemieckiej niewoli. Pięciokrotnie podejmował próbę ucieczki.
Po zakończeniu wojny w ramach francuskiej misji wojskowej przebywał w Polsce jako instruktor m.in. w Szkole Piechoty w Rembertowie. Był dowódcą jednego z oddziałów liniowych podczas wojny polsko-bolszewickiej. Za odwagę i sukcesy na polu walki został wówczas odznaczony Orderem Virtuti Militari V klasy. Otrzymał nawet propozycję służby w Wojsku Polskim, z której jednak nie skorzystał.
W 1921 r. powrócił do Francji, gdzie wykładał w swej macierzystej akademii wojskowej Saint-Cyr. Od 1925 r. stopniowo zacieśniała się jego współpraca z Pétainem. Był jego sekretarzem i szefem sztabu. W 1927 r. awansował do stopnia majora i odbył obowiązkową służbę we francuskiej armii kolonialnej. Po powrocie do Paryża w 1931 r. otrzymał posadę w Generalnym Sekretariacie Obrony Narodowej. W latach trzydziestych ukazały się jego opracowania z dziedziny doktryny wojennej. Oficer dostrzegał słabość linii Maginota, tak chwalonej przez Francuzów, podkreślał znaczenie broni pancernej oraz rosnącą siłę Niemiec. Poglądy de Gaulle’a gorszyły większość zacofanych francuskich dowódców, którzy po I wojnie światowej przestali się rozwijać. Zaczął też się oddalać od staroświeckiego Pétaina. W 1937 r. de Gaulle został awansowany do stopnia pułkownika i objął dowództwo 507. Pułku Czołgów w Metzu.
1 września 1939 r. Niemcy zaatakowały Polskę, rozpoczynając tym samym II wojnę światową. Francja mimo wypowiedzenia III Rzeszy wojny pozostała praktycznie bierna. De Gaulle, widząc postępy Wehrmachtu w Polsce, wyrażał wątpliwości co do możliwości pokonania Niemiec przy zastosowaniu dotychczasowej strategii francuskich wojsk. Jedyną szansę na zwycięstwo widział w podjęciu natychmiastowej walki na szeroką skalę z użyciem broni pancernej i lotnictwa. W styczniu 1940 r. posłał memorandum do kilkudziesięciu ważnych osobistości francuskich, w którym przedstawiał wnioski wysnute z polskiej wojny obronnej 1939 r. Po ataku Niemiec na Francję 11 maja 1940 r. de Gaulle przejął dowództwo nad 4. Dywizją Pancerną. Trzy dni później tymczasowo mianowano go generałem brygady. Niemieckie odziały pancerne, atakując Francję od strony Belgii i omijając linię Maginota, parły w szybkim tempie w głąb kraju, rozprawiając się po drodze ze źle dowodzonymi, często pogrążonymi w chaosie oddziałami francuskimi. 17 maja 1940 r. dywizja de Gaulle’a starła się z zagonami pancernymi generała Heinza Guderiana. Jednostka nie mogła sprostać atakom niemieckich czołgów, wspomaganych z powietrza przez Luftwaffe, a de Gaulle bezskutecznie usiłował wymóc na dowództwie przysłanie wsparcia lotniczego. W obliczu nieudolności francuskiego dowództwa i rosnącego chaosu de Gaulle próbował interweniować u premiera Paula Reynauda, któremu zarzucił niszczenie Francji przez powierzanie jej losów ludziom minionej epoki, takim jak 84-letni Pétain czy niewiele młodszy generał Maxime Weygand. Próba de Guelle’a nakłonienia naczelnego dowództwa do utworzenia wyspecjalizowanych dywizji pancernych pod jego dowództwem spełzła na niczym. W zamian 5 czerwca 1940 r. powierzono mu stanowisko podsekretarza stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej. Pozycja ta niewiele jednak znaczyła wobec wejścia do rządu ugodowego Pétaina. Obaj mieli całkowicie inne poglądy na temat dalszej walki z Niemcami. De Gaulle nie dopuszczał kapitulacji; przedstawiał projekt ewakuacji wojska do kolonii w Afryce Północnej, gdzie Francuzi mogliby nadal przeciwstawiać się III Rzeszy. Z kolei Pétain myślał o kompromisie z najeźdźcą.
Po nominacji Pétaina na premiera de Gaulle uznał, że jedynym możliwym rozwiązaniem jest kontynuacja walki u boku Wielkiej Brytanii. 17 czerwca 1940 r. udał się do Londynu. Już 18 czerwca 1940 r. za zgodą Churchilla wygłosił na falach radia BBC apel, w którym wzywał Francuzów do dalszej walki. Tego dnia powstał Komitet Wolnej Francji, a 10 dni później Wielka Brytania uznała de Gaulle’a za „przywódcę wszystkich Wolnych Francuzów”. Współpracujący z Niemcami rząd francuski w Vichy skazał generała na śmierć, degradację i konfiskatę dóbr. Nie wpłynęło to jednak na postawę de Gaulle’a. Wolni Francuzi wkrótce uzyskali poparcie większości gubernatorów francuskich kolonii (poza Afryką Północną). Był to niewątpliwy sukces przywódcy Wolnych Francuzów. Niepowodzeniem natomiast okazała się próba zbrojnego przejęcia Dakaru z rąk gubernatora wiernego rządowi Vichy, zorganizowana przez de Gaulle’a w sierpniu 1940 r.
W początkowym okresie działalność generała w Londynie polegała głównie na podtrzymywaniu ducha walki wśród Francuzów oraz organizowaniu struktur politycznych. Pod koniec 1940 r. utworzono Radę Obrony Francji, której zadaniem było kontrolowanie działań Wolnych Francuzów. We wrześniu 1941 r. powołano Francuski Komitet Narodowy, któremu de Gaulle przewodniczył. Na konferencji w Casablance w styczniu 1943 r. spotkał się ze swoim głównym konkurentem generałem Henrim Giraudem, popieranym przez Amerykanów, z którym zmuszony był podzielić się władzą w powołanym 4 czerwca 1943 r. w Algierze Francuskim Komitecie Wyzwolenia Narodowego (FKWN). 26 sierpnia 1943 r. Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i Związek Sowiecki uznały FKWN za legalną reprezentację Francji. Od początku 1942 r. organizowano ruch oporu na terenie kraju. 14 lipca 1942 r. Wolna Francja została symbolicznie przemianowana na Francję Walczącą. Pozycję de Gaulle’a wzmocniło wsparcie aliantów w walkach w Afryce Północnej. Francuzi zapewnili pomoc także podczas lądowania aliantów w Normandii w czerwcu 1944 r. Trzy dni przed rozpoczęciem tej historycznej operacji de Gaulle przekształcił FKWN w Tymczasowy Rząd Republiki Francuskiej i objął stanowisko premiera. 25 sierpnia 1944 r. wkroczył do wyzwolonego Paryża, gdzie zgotowano mu owacyjne powitanie.
Generał de Gaulle zdecydowanie zabierał głos w sprawach dotyczących Francji, często doprowadzając do sporów wśród przywódców państw alianckich. Mimo niechęci Amerykanów wprowadził, pokonaną w 1940 r., Francję do grona wielkich mocarstw. Dzięki jego staraniom kraj otrzymał strefy okupacyjne w Niemczech i Austrii oraz stałe miejsce w radzie bezpieczeństwa ONZ. Powojenna Francja bezwzględnie rozprawiła się z kolaborantami – stracono kilkanaście tysięcy zwolenników rządu Vichy. De Gaulle skazanemu marszałkowi Pétainowi wyrok śmierci zamienił na dożywotnie więzienie.
W 1946 r. ustąpił ze stanowiska z powodu różnicy zdań ze Zgromadzeniem Konstytucyjnym w sprawie kompetencji władzy wykonawczej. W 1958 r., w okresie kryzysu wewnętrznego z powodu wojny w Algierii uzyskał poparcie Zgromadzenia Narodowego i stanął na czele państwa jako prezydent. Po uregulowaniu spraw francuskich kolonii doprowadził w 1962 r. do zakończenia krwawej wojny algierskiej, przyznając Algierii niepodległość. Bardzo aktywna powojenna polityka zagraniczna de Gaulle’a miała na celu umocnienie Francji jako mocarstwa. Doprowadziło to do pogorszenia relacji ze Stanami Zjednoczonymi i wystąpienia Francji ze struktur wojskowych NATO w 1966 r. Niechęć de Gaulle’a do zbyt pogłębionej integracji europejskiej wyrażała się ideą „Europy Ojczyzn”. Gdy w 1969 r. referendum powszechne nie zaakceptowało zgłoszonej przez niego reformy administracji i senatu, ustąpił ze stanowiska prezydenta.
Generał de Gaulle zmarł 9 listopada 1970 r. w swojej posiadłości w Colombey-les-Deux-Églises. Pogrzeb miał charakter prywatny, natomiast tego samego dnia w katedrze Notre-Dame w Paryżu odprawiono mszę żałobną z udziałem przywódców wielu krajów. Pochowany został na przykościelnym cmentarzu w Colombey.
