#WojenniDowódcy - Marszałek Bernard Law Montgomery

Marszałek Bernard Law Montgomery był jednym z najsłynniejszych brytyjskich dowódców okresu II wojny światowej. Brał udział m.in. w kampanii francuskiej i walkach w Afryce Północnej, gdzie zwyciężył w drugiej bitwie pod El Alamein. Walczył również we Włoszech, a po wylądowaniu alianckich oddziałów w Normandii uczestniczył w wyzwalaniu Francji. W 1944 r. kierował operacją „Market Garden”.

Bernard Law Montgomery urodził się 17 listopada 1887 r. w Londynie, w rodzinie pastora, późniejszego biskupa kościoła anglikańskiego Henry’ego Montgomery’ego i jego żony Maud. Był czwartym z dziewięciorga ich dzieci. W związku z pełnioną funkcją ojca dzieciństwo spędził na dalekiej Tasmanii, gdzie Henry pełnił posługę biskupią. Na Wyspy Brytyjskie rodzina powróciła w 1897 r. Młody Bernard kształcił się w wielu szkołach, w tym m.in. w Akademii Militarnej w Sandhurst.

W 1908 r. w stopniu podporucznika otrzymał przydział w 1. Batalionie Królewskiego Pułku Piechoty i został wysłany do Indii. Po wybuchu I wojny światowej w 1914 r. trafił do Francji. Walczył m.in. pod Ypres (1914 r.) i pod Sommą (1916 r.). Jego umiejętności i predyspozycje bojowe szły w parze z sukcesami. Tym samym szybko awansował, pod koniec wojny zostając szefem sztabu w 47. Dywizji Piechoty. Służył pod rangą podpułkownika na czas wojny, a po jej zakończeniu został jako kapitan, a później major, skierowany na Wyspy Brytyjskie, do Irlandii, a później do dominiów, m.in. Egiptu.

W 1937 r. otrzymał stopień brygadiera, a rok później generała majora. Został dowódcą 8. Dywizji Piechoty, z którą tłumił powstanie Arabów w Palestynie. Tuż przed wybuchem II wojny światowej powrócił na Wyspy Brytyjskie, gdzie objął dowództwo 3. Dywizji Piechoty, z którą wszedł w skład Brytyjskich Sił Ekspedycyjnych wysłanych do Francji już po niemieckim ataku na Polskę i wypowiedzeniu przez Wielką Brytanię i Francję wojny Rzeszy. W okresie tzw. dziwnej wojny szkolił podległych sobie żołnierzy, przygotowując ich do działań zbrojnych. Niemiecki atak na Francję w 1940 r. spowodował klęskę aliantów. Montgomery wziął udział w zakończonej sukcesem ewakuacji wojsk sprzymierzonych zepchniętych do Dunkierki, jako dowódca 2. Korpusu.

W lipcu 1940 r. uzyskał awans do stopnia generała porucznika i objął dowództwo nad 5. Korpusem, a następnie nad 12. Korpusem. Wojenna kariera gen. Montgomery’ego nabrała tempa latem 1942 r., z chwilą przydziału w stopniu dowódcy w 8. Armii walczącej w Afryce Północnej. Szczególną sławę przyniosło mu zwycięstwo w drugiej bitwie pod El Alamein w Egipcie. Stanowiło ono punkt zwrotny wojny na kontynencie afrykańskim i jest uważane za jedno z najważniejszych starć, przesądzających o klęsce państw osi w ogólnoświatowym konflikcie zbrojnym. Sukces wojsk Montgomery’ego umożliwił szybkie zakończenie wojny w Afryce. W wyniku tego zwycięstwa możliwe było lądowanie aliantów na Sycylii i we Włoszech.

Montgomery, awansowany w między czasie do stopnia pełnego generała, walczył na Sycylii, ścigając się z gen. Pattonem o zajęcie portowej Messyny, stanowiącej bramę do kontynentalnych Włoch. Przegrał jednak wyścig. Drugorzędne znaczenie frontu włoskiego spowodowało, że z ulgą przyjął decyzję o odwołaniu z południa Europy. W 1944 r. gen. Montgomery wziął udział w przygotowaniach do operacji „Overlord”, mającej na celu utworzenie drugiego frontu w Europie. Był jednym z głównych organizatorów tego przedsięwzięcia, zakończonego lądowaniem wojsk sprzymierzonych w Normandii.

Jako dowodzący 21. Grupy Armii wziął udział w bitwie pod Falaise w sierpniu 1944 r. Wśród podlegających mu oddziałów znaleźli się żołnierze gen. Stanisława Maczka z 1. Dywizji Pancernej, o których heroizmie bojowym w trakcie walk Montgomery powiedział: „Niemcy byli jakby w butelce, a polska dywizja była korkiem, którym ich w niej zamknęliśmy”. W sierpniu 1944 r. został mianowany marszałkiem. Nie zawsze jednak umiał docenić wkład polskiego żołnierza. Był odpowiedzialny za operację „Market Garden” we wrześniu 1944 r., która nie przyniosła spodziewanych rezultatów i zakończyła się niepowodzeniem Montgomery’ego. Winą za porażkę obarczył gen. Stanisława Sosabowskiego.

Dowodzona przez marsz. Montgomery’ego 21. Armia walczyła w Ardenach w grudniu 1944 r. Następnie wzięła udział w zajęciu obszaru północnych Niemiec, kończąc swój szlak bojowy w Lüneburgu. Tam też 4 maja 1945 r. odebrał kapitulację wojsk niemieckich operujących na północy kraju. Po zakończeniu wojny został zaś w uznaniu swych zasług symbolicznie uhonorowany tytułem wicehrabiego Alamein.

Od 1946 r. sprawował funkcję szefa Brytyjskiego Sztabu Imperialnego i był członkiem Międzysojuszniczej Rady Kontroli Niemiec. W latach 1951–1954 był zastępcą naczelnego dowódcy sił NATO. W 1958 r. odszedł z wojska, opublikował również swoje wspomnienia, dość krytycznie przyjęte przez opinię publiczną i dawnych znajomych z wojska. Pomimo sporych kontrowersji, powodowanych jego pewnością siebie i jednoczesną krytyką innych dowódców, pozostaje jednym z największych dowódców okresu II wojny światowej. Był wielokrotnie odznaczany, m.in. Orderem Podwiązki – najwyższym brytyjskim odznaczeniem wojskowym, czy też Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, przyznanym przez rząd RP na uchodźstwie w 1944 r. Zmarł 24 marca 1976 r. w Alton.