#WojenniDowódcy - Harold Alexander

Harold Alexander, brytyjski marszałek polny, to jeden z najsłynniejszych dowódców z okresu II wojny światowej. Dowodził m.in. w alianckich operacjach „Dynamo” (ewakuacja okrążonych wojsk alianckich spod Dunkierki, 1940) oraz „Husky” (lądowanie sprzymierzonych na Sycylii, 1943). W 1944 r. był dowódcą wojsk walczących w bitwie o Monte Cassino. Po wojnie Gubernator Generalny Kanady i brytyjski minister obrony. Odznaczony m.in. polskim Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari (1944).

Harold Alexander urodził się 10 grudnia 1891 r. w Londynie w rodzinie arystokratycznej. Wykształcenie zdobył w Harrow School, a w 1911 r. wstąpił do Royal Military Academy w Sandhurst. W tym samym roku wstąpił do Gwardii Irlandzkiej. Harold Alexander bardzo prężnie wspinał się po szczeblach kariery, podczas I wojny światowej wszedł w skład Brytyjskiego Korpusu Ekspedycyjnego. Zaczynał jako dowódca plutonu w stopniu porucznika, następnie był podpułkownikiem oraz brygadierem. Za swoje zasługi podczas I wojny światowej został odznaczony w 1915 r. Krzyżem Wojskowym, w 1916 r. Orderem za Wybitną Służbę, a w 1918 r. Krzyżem Kawalerskim Legii Honorowej. Szczególnie ważny jest ten ostatni, ponieważ jest to najwyższe odznaczenie nadawane przez państwo francuskie. W głównej mierze walczył na froncie zachodnim, brał udział w m.in. odwrocie z Mons, został ranny w bitwie pod Ypres. Brał również udział w wojnie domowej na Łotwie w latach 1918-1919 dowodząc jednostkami lojalnymi wobec Łotwy. Po walkach o niepodległość Łotwy służył w Turcji oraz Gibraltarze. Po ich zakończeniu udał się ponownie do Anglii gdzie rozpoczął naukę w Staff College w Camberley oraz Imperial Defence College. W 1931 r. poślubił lady Margaret Bingham, córkę hrabiego Lucan, z którą miał czwórkę dzieci. W latach 1934-1938 odbywał służbę wojskową na terenie Indii. W wieku 46 lat otrzymał stopień generała majora. Po wybuchu II wojny światowej otrzymał zadanie dowodzenia 1. Dywizją, która wchodziła w skład Brytyjskich Sił Ekspedycyjnych wysyłanych do Francji. Wojska hitlerowskie po rozgromieniu sił alianckich w kampanii francuskiej zatrzymały swoich wrogów pod Dunkierką. Dowództwo brytyjskie zadecydowało o przeprowadzeniu próby ewakuacji żołnierzy brytyjskich, belgijskich, polskich oraz holenderskich. Ewakuacja znana pod kryptonimem Operacji „Dynamo”, którą kierował sam H. Alexander przebiegła pomyślnie. W lipcu 1940 r. powierzono mu obronę południowej Anglii, a dwa lata później wysłany został do Birmy. W 1942 r. uzyskał stopień generała i odznaczono go Krzyżem Wielkim Orderu Łaźni. Mianowano go także na naczelnego dowódcę wojsk brytyjskich na Bliskim Wschodzie. Był uczestnikiem konferencji w Casablance, która miała miejsce w styczniu 1943 roku. Na konferencji sprzymierzonych podjęto decyzję aby powierzyć mu dowodzenie 18 Grupą Armii walczącą w Afryce Północnej, z którą brał udział m.in. podczas walk w Tunezji. Harold Alexander był również zastępcą generała Dwighta D. Eisenhowera, głównodowodzącego po stronie aliantów w Afryce Północnej. Wraz z gen. Eisenhowerem. Bernardem Montgomerym, Arthurem Tedderem oraz gen. Georgem Pattonem dowodził operacją Husky, czyli inwazją na Sycylię w lipcu 1943 roku. Dowodził również 15 Grupą Armii, której podlegał m.in. 2 Korpus Polski gen. Władysława Andersa. To właśnie gen. H. Alexander zadecydował, że główną siłę atakującą w bitwie o Monte Cassino miał stanowić wspomniany już 2 Korpus Polski. Generał W. Anders bez konsultacji z polskimi władzami przyjął propozycję gen. H. Alexandra, przez co spotkał się z wrogą reakcją Naczelnego Wodza gen. Kazimierza Sosnkowskiego. Nie tylko gen. Władysław Anders uważał gen. Harolda Alexandra za autorytet, również generał Dwight D. Eisenhower bardzo cenił współpracę z nim i chciał aby ten brał udział podczas inwazji na Francję, na co nie wyraził zgody premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill i tym samym H. Alexander pozostał na swoim dotychczasowym stanowisku. W 1946 r. został wicehrabią Alexander of Tunis, a w 1952 r. hrabią Alexander of Tunis. Po zakończeniu II wojny światowej otrzymał również Krzyż Wielki Orderu Świętego Michała i Świętego Jerzego oraz został Kawalerem Orderu Podwiązki, jednego z najważniejszych orderów brytyjskich. Dzięki swoim militarnym dokonaniom zdobył popularność i uznanie wśród Kanadyjczyków, co sprawiło że w 1946 r. został 17. gubernatorem generalnym Kanady. W wolnych chwilach oddawał się malarstwu, wędkowaniu, grze w hokeja czy rugby. Aktywnie wspierał rozwój edukacji w Kanadzie, a dzięki jego staraniom otworzono klasę malarską w Kanadyjskiej Galerii Narodowej. Ponadto uhonorowano go tytułem doktora honoris causa na większości kanadyjskich uniwersytetów. W 1952 r. powrócił do Londynu gdzie został wybrany ministrem obrony w rządzie Winstona Churchilla. Stanowisko obejmował aż do przejścia na emeryturę w 1954 r. W 1959 r. mianowany przez królową Elżbietę II Orderem Zasługi, który przyznawany jest za wybitną służbę w siłach zbrojnych. Zmarł w wieku 77 lat na skutek perforacji aorty. Jego pogrzeb miał miejsce w kaplicy św. Jerzego na zamku królewskim w Windsorze 24 czerwca 1969 r. Grób gen. Harolda Alexandra znajduje się w kościele Ridge w hrabstwie Hertfordshire. W przeciwieństwie do wielu innych wybitnych dowódców, H. Alexander nie szukał rozgłosu, a jego sukcesy zostały przyćmione przez osiągnięcia innych, m.in. marszałka Bernarda Montgomery’ego.

Podczas przyznawania gen. Władysławowi Andersowi Orderu Łaźni, Harold Alexander wypowiedział następujące słowa: Żołnierze 2. Polskiego Korpusu, gdyby mi dano wybierać żołnierzy, którymi chciałbym dowodzić, wybrałbym Polaków. Składam Wam mój hołd.