Wisła tworzy półwysep

Wisła tworzy wyspy

Mapy przedstawiające Zatokę Gdańską z przełomu lat 70-tych i 80-tych XVII wieku, pozwalają zaobserwować bardzo ciekawy, końcowy etap długotrwałego procesu hydrograficznego związanego z aktywnością Wisły. Uchodziła ona wówczas do Bałtyku w okolicach Twierdzy Wisłoujście, niosąc w swym dość wartkim nurcie duże ilości piasku i mułu, który osadzał się w rejonie ujścia rzeki.

Stopniowo w pewnej odległości od linii brzegowej na zachód i na wschód od ujścia głównego nurtu Wisły, transportowany przez nią materiał zaczął tworzyć płycizny. W krótkim czasie w tych miejscach z wody zaczęły się wyłaniać dwie piaskowe ławice, które powiększały się także w wyniku oddziaływania prądów morskich i falowania. Nowe wysepki nazwano: Płyta Wschodnia (Ost Plaate) i Płyta Zachodnia (West Plaate). Z biegiem czasu wysepki rozrastały się, nie bez udziału ludzi, którzy umacniali ich brzegi i powiększali ziemią uzyskaną z pogłębiania stale zamulającego się głównego ujścia Wisły, pełniącego w tym czasie rolę wejścia do portu gdańskiego. Umacnianiu się ławicy wschodniej i zachodniej sprzyjało również ich intensywne zalesianie. Płyta Wschodnia w wyniku działalności ludzkiej i pod wpływem czynników naturalnych, z biegiem czasu połączyła się ze stałym lądem.

Nowa droga wodna

Płyta Zachodnia stała się naturalną osłoną, dla tworzącej się pomiędzy nią, a stałym lądem, nowej zachodniej odnogi uchodzącej do morza Wisły. Płynąca tędy bardzo wolno rzeka nie nanosiła tak dużo osadu, dodatkowym zabezpieczeniem przed zamulaniem było umocnienienie jej brzegów i oddzielenie w roku 1686 od głównego nurtu, specjalną śluzą. Zabiegi te spowodowały, że wyspa West Plaate, nazwana później Westerplatte, nie tylko nie połączyła się z lądem ale stała się swego rodzaju falochronem ochraniającym nowy tor wodny prowadzący do portu w Gdańsku (Neufahrwasser). W początkach XVIII wieku nowy tor wodny był już ostatecznie ukształtowany, a ziemię wydobywaną podczas jego pogłębiania, wykorzystywano do powiększenia wyspy Westerplatte. Przez cały wiek XVIII coraz płytsze stawało się główne ujście Wisły na wschód od Westerplatte, jego część zmieniała się stopniowo w mokradła, które zasypywano urobkiem uzyskanym również z pogłębiania nowego toru wodnego. Nadal jednak było ono dostępne dla jednostek pływających o niedużym zanurzeniu.

Powstaje półwysep

Na początku roku 1840, kiedy Wisła utworzyła sobie nowe ujście do morza, w rejonie wsi Górki i tam skierowała swój główny nurt, stare ujście na wschód od Westerplatte przestało pełnić swą dotychczasową funkcję. Jednocześnie tor wodny będący do tej pory odnogą zasadniczego ujścia Wisły, które odtąd nie miało już poprzedniej kreującej siły, przeistoczył się w kanał. Około roku 1845 rozpoczęto prace nad zamknięciem starego ujścia rzeki groblą. Połączyła ona wyspę Westerplatte z terenem dawnego Ost Plaate i przekształciła ją w półwysep. Od połowy XIX wieku rozpoczęło się też bardziej intensywne zagospodarowywanie i zasiedlanie nowego półwyspu.