#WGdańskuSłużyliPolsce – martyrologia Polaków z Wolnego Miasta Gdańska

Po ataku Niemiec na Polskę 1 września 1939 r. tysiące Polaków z Wolnego Miasta Gdańska zostało poddanych brutalnemu terrorowi. Niemcy zajęli polskie urzędy i instytucje, dokonali akcji masowych aresztowań i zaczęli przeprowadzanie mordów na masową skalę. Wraz z rozpoczynającą się eksterminacją Polaków na Pomorzu Albert Forster ogłosił przyłączenie Gdańska do III Rzeszy.

Hekatomba polskiej społeczności w WMG zaczęła się wraz z początkiem wojny. Już 1 września zaatakowano Wojskową Składnicę Tranzytową na Westerplatte, zajęto polskie instytucje z Komisariatem Generalnym RP na czele i podjęto próbę zdobycia polskiego urzędu pocztowego. Równolegle Niemcy przeprowadzili szereg aresztowań najaktywniejszych polskich działaczy, w tym również duchownych. Przedsiębiorstwa zarządzane przez Polaków zostały zarekwirowane. Wszelkie przejawy polskości były bezwzględnie tępione. Nie oszczędzano także miejsc sakralnych –kościół św. Stanisława Biskupa we Wrzeszczu zamieniono w halę samochodową.

Niemcy dążyli do wyeliminowania całej społeczności polskiej z WMG. 5 października 1939 r. rozstrzelali 38 bohaterskich obrońców Poczty Polskiej. Aresztowano kilka tysięcy działaczy polskich, których następnie osadzono w więzieniach i obozach: Neufahrwasser, Victoriaschule czy Stutthof. Tam byli brutalnie bici, maltretowani i poniżani. Wśród pojmanych znalazł się chociażby Antoni Lendzion, polski poseł do gdańskiego parlamentu – Volkstagu. Jak wielu gdańskich Polaków nie doczekał końca wojny i zginął zamordowany w obozie koncentracyjnym.

Aresztowaniom towarzyszyła zagłada polskich elit. We wrześniu 1939 r. w wyniku odniesionych ran w trakcie uwięzienia zmarł przedsiębiorca i działacz Gminy Polskiej Roman Ogryczak. Wkrótce rozpoczęły się zorganizowane, masowe mordy ludności polskiej, jak zimą czy wiosną 1940 r., kiedy śmierć w okolicy obozu Stutthof poniosło kilkudziesięciu działaczy i duchownych, a wśród nich ks. Franciszek Rogaczewski, duszpasterz z kościoła Chrystusa Króla w Gdańsku. Zginął także dr Władysław Pniewski, nauczyciel Gimnazjum Polskiego. Do 1945 r. Niemcy zamordowali co najmniej 620 przedstawicieli społeczności polskiej z Wolnego Miasta Gdańska.

Odwiedź wystawę plenerową „Polacy w Wolnym Mieście Gdańsku”, która znajduje się na placu przed Muzeum II Wojny Światowej i jest dostępna dla zwiedzających do końca lutego 2021 r.