"WEJŚCIE W HISTORIĘ" - Złoty Krzyż Zasługi i guziki z mogił ofiar zbrodni katyńskiej

W ramach kolejnej odsłony cyklu „Wejście w historię” i w związku z obchodzonym 13 kwietnia Dniem Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej prezentujemy Złoty Krzyż Zasługi oraz guziki od mundurów oficerskich, pochodzące z mogił zamordowanych żołnierzy. Eksponaty można zobaczyć w gablocie znajdującej się na poziomie -3 Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.

Odznaczenie Złotego Krzyża Zasługi ustanowiono w 1923 r. w celu uhonorowania za dokonania, przynoszące znaczną korzyść państwu lub jego obywatelom od chwili odzyskania niepodległości w 1918 r.  

We wrześniu 1939 r. do niewoli sowieckiej dostało się ponad 230 tys. polskich żołnierzy i oficerów Wojska Polskiego. Większość szeregowych z czasem zwolniono, część z nich była jednak nadal więziona. 

W obozach w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie oraz kazamatach pozostali oficerowie Wojska Polskiego i Korpusu Ochrony Pogranicza oraz funkcjonariusze Straży Granicznej i Policji, uznawani przez władze radzieckie za wrogów ideologicznych. Z czasem dołączyły do nich również inne osoby, aresztowane przez NKWD w kolejnych tygodniach okupacji. 

W kwietniu i maju 1940 r. z polecenia Józefa Stalina zamordowano 15 tys. oficerów i funkcjonariuszy służb oraz ok. 7 tys. innych obywateli polskich uznanych za przeciwników Związku Radzieckiego. Zbrodni dokonano w lesie katyńskim, Charkowie, Kalininie (obec. Twer) oraz innych – wciąż niezidentyfikowanych – miejscach. 

Zbrodnia została ujawniona 13 kwietnia 1943 r. przez Niemców, którzy oskarżyli o jej dokonanie ZSRR. Władze radzieckie zaprzeczyły, wskazując jako sprawców III Rzeszę. W krajach komunistycznych ta nieprawdziwa informacja stała się na wiele lat oficjalną wersją wydarzeń z wiosny 1940 r. 

 
Oficjalnie przyznano, że to radzieckie NKWD było odpowiedzialne za zbrodnię katyńską, dopiero 13 kwietnia 1990 r., czyli w ostatnich miesiącach istnienia ZSRR. 

Fot. Agnieszka Stawrosiejko / M2WŚ