"Wejście w historię" - rysunki wykonane w czasie deportacji w Kazachskiej SRR w latach 1940-1941
Zachęcamy do zapoznania się z obiektami prezentowanymi na poziomie -3 Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku w ramach kolejnej odsłony cyklu "Wejście w historię". Tym razem są to rysunki wykonane w czasie deportacji przez Bolesławę Sałęgę, ukazujące życie w Urdżarze w Kazachskiej SRR w latach 1940-1941.
Bolesława Sałęga wraz z dwoma synami Bolesławem i Bogusławem w okresie międzywojennym mieszkała w Toruniu. Jej mąż mjr Jan Sałęga był oficerem kawalerii Wojska Polskiego. We wrześniu 1939 r. rodzina znalazła się we Lwowie. Po kapitulacji miasta mjr. Sałęga trafił do niewoli sowieckiej, a wiosną 1940 r. został zamordowany w Katyniu. W tym samym czasie jego rodzina wraz z tysiącami innych obywateli polskich została deportowana w głąb ZSRR. Był to kolejny etap akcji przeprowadzanych przez władze sowieckie, które od lutego 1940 do czerwca 1941 roku przymusowo wysiedliły z okupowanych wschodnich województw Polski co najmniej 320 000 osób.
W 1942 r. rodzinie Sałęgów i Romualdowi Starzeckiemu udało im się wydostać z ZSRR wraz z Armią gen. Andersa. Przebywali czasowo w Iranie a następnie w obozach dla uchodźców w Afryce. W 1948 r. wyjechali do Australii. Po pewnym czasie dołączyła do nich Maria Świątecka - mama Bolesławy – która przywiozła im przesłane w 1941 r. drogą pocztową rysunki obrazujące życie na zasłaniu. Jeden z nich opisuje w formie opowieści graficznej historyjkę o tym jak ich przyjacielowi Romualdowi Starzeckiemu, nie udało się zorganizować zapasu kiziaków, suszonych odchodów zwierzęcych, wykorzystywanych w Azji Środkowej jako opał. Bolesława poprzez przenoszenie na papier codziennych problemów rodziny w humorystycznej formie, stworzyła unikalne świadectwo trudnej sytuacji osób objętych sowieckimi deportacjami.
10 lutego 2025 roku przypada 85. rocznica pierwszej deportacji obywateli polskich z okupowanych przez sowietów terenów w głąb ZSRR. W związku z tym wydarzeniem zapraszamy na oprowadzanie kuratorskie po wystawie głównej Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, które odbędzie się 22 lutego o godz. 12:00. Po ekspozycji śladami deportacji sowieckich zebranych oprowadzi dr Dmitriy Panto – historyk, muzealnik, współautor wystawy stałej, a także potomek deportowanych Polaków do Kazachstanu.
Obiekty można oglądać do 1 kwietnia br.
Zbiory MIIWŚ, dar Barbary Jastrzębskiej
Zbiory Bogusława Sałęgi-Starzeckiego - na zdjęciu: u góry od lewej: Bolesława Sałęga, Romuald Starzecki. W dolnym rzędzie, pierwszy z lewej – Bogusław, pierwszy z prawej – Bolesław. Iran 1943 r.
