„Wejście w Historię” - prezentacja maszyn szyfrujących ze zbiorów MHP

25 stycznia w Dzień Kryptologii na poziomie -1 Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku zaprezentowano maszyny szyfrujące "Enigma" ze zbiorów Muzeum Historii Polski. Wydarzenie odbyło się w ramach kolejnej edycji akcji "Wejście w historię".

Na spotkaniu po raz pierwszy w północnej części Polski zaprezentowano:

- Kopię maszyny szyfrującej "Enigma" zbudowaną na podstawie dokumentacji przygotowanej przez polskich inżynierów: Antoniego Pallutha i  Edwarda Fokczyńskiego, z części wykonanych we francuskiej fabryce i zmontowaną we wspólnej francusko-polskiej konspiracyjnej placówce wywiadu już po kapitulacji armii francuskiej. Francja, 1940 r.

- Niemiecką maszynę szyfrującą "Enigma" przeznaczoną do utajniania korespondencji przesyłanej przez jednostki niemieckich sił zbrojnych. Egzemplarz przedseryjny, jeden z pierwszych jaki trafił na wyposażenie armii niemieckiej. Niemcy, lata 30-tych XX stulecia.

Pod koniec grudnia 1932 r. Marian Rejewski, polski matematyk, cywilny pracownik Biura Szyfrów (BS4) Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego, dokonał przełomowego odkrycia kryptologicznego polegającego na odtworzeniu zasady funkcjonowania wewnętrznej konstrukcji niemieckiej maszyny szyfrującej „Enigma” i rozpoznaniu metody odszyfrowywania utajnianych przez nią depesz.

W następnych latach nad opracowywaniem sposobów dekryptażu ciągle zmienianego i udoskonalanego przez Niemców systemu szyfrowania „Enigmy”, razem z M. Rejewskim pracowali Jerzy Różycki i Henryk Zygalski. O  poziomie znaczenia i skali skuteczności odczytywania niemieckich szyfrów świadczy m.in. to, że na początku 1938 r. Polacy poznawali zawartość ok. 75 proc. przechwyconych niemieckich meldunków.

To osiągnięcie jest tym więcej rewelacyjne, ponieważ żaden z trójki kryptologów nigdy nie pracował na oryginalnej wersji „Enigmy”. Polacy posługiwali się wyłącznie urządzeniem, będącym rekonstrukcją niemieckiej maszyny szyfrującej, zaprojektowanym całkowicie niezależnie od oryginału, przy wykorzystaniu metodologii matematycznej.

Wiedza o rozpracowywaniu niemieckiej „Enigmy” była utrzymywana w ścisłej tajemnicy aż do lipca 1939 r. Dopiero wówczas polski wywiad podzielił się nią z przedstawicielami służb kryptologicznych Francji i Wielkiej Brytanii przekazując po jednym egzemplarzu kopii wojskowej wersji niemieckiej maszyny szyfrującej.

Prace polskich kryptologów były kontynuowane w tajnych francuskich ośrodkach kryptologicznych, do których trafili na podstawie decyzji kierownictwa polskiej armii na obczyźnie. Tu w 1940 r. powstały kolejne cztery wersje ,,Enigmy”, w tym jedna z prezentowanych. 

Przełomowe i rewelacyjne osiągnięcia polskich kryptologów z okresu jeszcze przed wybuchem II wojny światowej umożliwiły aliantom odczytywanie zaszyfrowanych treści przesyłanych przez wojska niemieckiego agresora. Dokonania polskich matematyków torujące drogę do odsłaniania dostępu do najbardziej tajnych planów III Rzeszy, przyczyniły się w sposób decydujący do zwycięstwa odniesionego przez aliantów nad Niemcami w II wojnie światowej.