„Sonderfahndungsbuch Polen. Specjalna księga gończa dla Polski”

Zachęcamy do zapoznania się z publikacją „Sonderfahndungsbuch Polen. Specjalna księga gończa dla Polski” (wstęp i oprac. Grzegorz Bębnik), która jest dostępna w sprzedaży w naszym sklepie muzealnym. Książka to unikatowe wydawnictwo źródłowe – reprint wydanej drukiem podczas okupacji księgi z nazwiskami Polaków poszukiwanych przez niemieckich najeźdźców.

Nieczęsto zdarza się sytuacja, gdy wydanie książki jest tożsame z wyrokiem śmierci dla konkretnych osób. Tak właśnie było w przypadku „Sonderfahndungsbuch Polen”. Historia tej księgi wiąże się z chęcią pojmania i unieszkodliwienia (zlikwidowania) szczególnie aktywnych polskich działaczy społecznych i politycznych, którzy zostali uznani przez władze III Rzeszy za wrogów.

Publikacja była pokłosiem stosowanej dotychczas praktyki sporządzania różnego rodzaju rejestrów. Takie dokumenty miały pomóc odnaleźć osoby poszukiwane za popełnienie przestępstw czy też ustalić miejsca pobytu podejrzanych – w celu utrzymania porządku i ładu. W tego rodzaju listy zaopatrzone były jednostki niemieckiej policji, które wkraczały do Polski we wrześniu 1939 r.

Niemcy szybko ocenili, że zestawienia w formie list są niewystarczające, dlatego w październiku 1939 r. powzięli decyzję o wydaniu zwartej publikacji. Księga została opublikowana, jak sugerują zawarte w niej wpisy, między jesienią 1939 r. a początkiem kwietnia 1940 r.

To nie była zwykła książka. Jej powstanie wpisuje się w tragiczny kontekst pierwszych miesięcy II wojny światowej. Wydanie tej publikacji zrodziło dramatyczne konsekwencje w postaci licznych aresztowań i masowych mordów. Ich ofiarami w pierwszych miesiącach okupacji padali obywatele polscy, w tym przedstawiciele inteligencji i działacze społeczno-polityczni. 

W księdze zamieszczono dane osobowe niemal 8,8 tys. osób – obywateli II Rzeczypospolitej lub Wolnego Miasta Gdańska. Wiele kart pozostało pustych. Pozostawiono wolne miejsce na dodanie uzupełnień już po wydaniu księgi, co również świadczy o zbrodniczych zamiarach niemieckich okupantów.

Zachęcamy do nabycia publikacji i zapoznania się z jej treścią. Jest ona dostępna w sklepie MIIWŚ, który mieści się na poziomie –3 budynku muzeum.
„Sonderfahndungsbuch Polen. Specjalna księga gończa dla Polski”, wstęp i oprac. Grzegorz Bębnik, Katowice–Warszawa 2019, ss. 216.