Sojusz dla wojny, podpisanie paktu Ribbentrop-Mołotow 23 sierpnia 1939 r.

W nocy z 23 na 24 sierpnia 1939 r. w Moskwie podpisano pakt o nieagresji pomiędzy Związkiem Sowieckim a III Rzeszą. Porozumienie zostało zawarte przez ministrów spraw zagranicznych: Wiaczesława Mołotowa i Joachima von Ribbentropa.

Jego integralną częścią był „najściślej tajny” protokół dodatkowy określający podział „sfer wpływów” obu mocarstw w Europie Środkowo-Wschodniej i Południowo-Wschodniej. Niemcy i ZSRS pomimo zawartych wcześniej z Polską układów o nieagresji, zaplanowały w nim rozbiór terytorium Rzeczpospolitej. Miał on nastąpić „w drodze przyjacielskiej zgody” mniej więcej „wzdłuż linii rzek Narwi, Wisły i Sanu”. Finlandia, Estonia, Łotwa i rumuńska Besarabia miały przypaść ZSRS. Niemcy przyłączali natomiast do swojego państwa Wolne Miasto Gdańsk oraz Litwę.

III Rzeszy zależało na uzyskaniu czasowego porozumienia z ZSRS, celem izolacji Polski na arenie międzynarodowej. Podpisanie paktu przez stronę sowiecką oznaczało natomiast zgodę Moskwy na niemiecką agresję na Polskę, przy jednoczesnym współudziale Armii Czerwonej w rozbiorze jej terytorium. Wydarzenie to faktycznie oznaczało zaplanowanie IV rozbioru Polski.

Symbolem współpracy niemiecko-sowieckiej stała się wspólna defilada obu wojsk 22 września w Brześciu nad Bugiem, zorganizowana przy okazji przekazania miasta Sowietom przez III Rzeszę. Niedługo potem zmieniono część postanowień zawartych w sierpniu, pozostawiając Litwę w sferze wpływów ZSRS, przesuwając natomiast obszar niemieckiej okupacji w Polsce z linii Wisły aż po rzeki Bug i San.

Zmowa Hitlera i Stalina z 23 sierpnia 1939 r. otwierała Niemcom i Związkowi Sowieckiemu drogę do wspólnej zbrojnej napaści na Polskę. Pakt Ribbentrop-Mołotow faktycznie oznaczał zawarcie sojuszu dla wojny.