Rok 2020 rokiem Jana Kowalewskiego
Senat przyjął uchwałę dotyczącą ustanowienia roku 2020 rokiem podpułkownika Jana Kowalewskiego. Przypominamy, że wybitny matematyk, kryptolog i lingwista jest patronem Nagrody, którą w bieżącym roku ustanowiło Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku wspólnie z Politechniką Gdańską.
Podpułkownik Jan Kowalewski (1892–1965) był wybitnym polskim oficerem, bohaterem wojny polsko-bolszewickiej. W jej trakcie prowadził sekcję szyfrową, która zajmowała się przechwytywaniem i odczytywaniem nieprzyjacielskich depesz. Sukcesy ppłk. Kowalewskiego w dziedzinie dekryptażu znacząco przyczyniły się do polskiego zwycięstwa w bitwie warszawskiej 1920 r. i uratowania polskiej niepodległości. W okresie dwudziestolecia międzywojennego jako dyplomata pracował na placówkach zagranicznych, przysługując się polskiej obronności. Szkolił też japońskich oficerów na polu dekryptażu oraz zaangażował się w politykę. W czasie II wojny światowej przebywał na emigracji, gdzie pomagał uchodźcom. W Lizbonie stworzył centrum polskiego wywiadu. Po 1945 r. nie mogąc wrócić do kraju zawłaszczonego przez komunistów, pozostał na emigracji.
Jak wskazano w przyjętej przez Senat uchwale: ustanowienie roku 2020 Rokiem Jana Kowalewskiego będzie uhonorowaniem jego zasług, a tym samym osiągnięć polskiej nauki i myśli technicznej.
Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku wraz Politechniką Gdańską ustanowiło w bieżącym roku Nagrodę im. ppłk. Jana Kowalewskiego. Wyróżnienie przyznawane jest w dwóch kategoriach „Polska dla świata” i „Świat dla Polski” i dodatkowo dzieli się na dwie podkategorie wiekowe: do i powyżej 35. roku życia. Celem Nagrody jest przypomnienie wybitnej postaci ppłk. Jana Kowalewskiego – matematyka, kryptologa i lingwisty – oraz uhonorowanie wybitnych osób z kraju i zagranicy, które wykorzystując potęgę własnego umysłu, zdobytą wiedzę i umiejętności, działają dla dobra wspólnego w myśl hasła „Rozum przed siłą”.
Pierwsza z kategorii skierowana jest do osób z kraju za szczególne osiągnięcia w pracy naukowej, badawczej i kulturalnej, a także za zasługi dla obronności Polski. Osób, których osiągnięcia przesuwają granice poznania i otwierają nowe perspektywy badawcze, wnosząc wkład w postęp cywilizacyjny i kulturowy naszej Ojczyzny, kształtując pozytywny jej wizerunek, umacniając dumę narodową poprzez podejmowanie najbardziej ambitnych wyzwań współczesnego świata. Nagrodę w kategorii „Świat dla Polski” przewidziano natomiast dla obcokrajowców, których wybitne i innowacyjne działania, osiągnięcia i twórczość przynoszą pożytek Polsce oraz polskiemu narodowi.
Laureatami I edycji Nagrody im. ppłk. Jana Kowalewskiego zostali: Mateusz Krakowczyk, prof. dr hab. inż. Ryszard Katulski, dr Utako Komai oraz prof. dr hab. Raimo Pullat. Relacja z uroczystej gali wraz z opisem osiągnięć wyróżnionych osób oraz galerią dostępna jest TUTAJ.
