Rocznica śmierci Mariana Rejewskiego

W dniu 13 lutego 1980 roku w Warszawie zmarł Marian Rejewski, polski matematyk i kryptolog, który w grudniu 1932 roku złamał szyfr niemieckiej Enigmy.

Z dniem 21 listopada 1946 r. Marian Rejewski został zwolniony ze służby w Wojsku Polskim w Wielkiej Brytanii i powrócił do kraju. Zamieszkał w rodzinnej Bydgoszczy, mimo propozycji pracy naukowej w Poznaniu lub Szczecinie. Od 1949 do 1958 roku był inwigilowany przez Urząd Bezpieczeństwa. Ze względu na przezorność i dyskrecję Rejewskiego, poza pracą w Biurze Szyfrów Oddziału II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, „bezpieka” nie posiadała prawie żadnych informacji na temat działalności Rejewskiego w czasie II wojny światowej (w tym pracy w tajnym ośrodku kryptologicznym Cadix we Francji).

Marian Rejewski w 1969 przeprowadził się z rodziną do Warszawy. Wcześniej spisał wspomnienia, w których ujawnił swój udział w złamaniu niemieckiej Enigmy. Rękopis zdeponował w Wojskowym Instytucie Historycznym. Gdy w 1973 po raz pierwszy pojawiła się informacja o udziale Polaków w złamaniu niemieckiej maszyny szyfrującej Rejewski zaczął pisać pierwsze teksty dla potrzeb ówczesnych mediów. Korespondował także z gen. Gustavem Bertrandem, związanym z francuskimi służbami kryptologicznymi.  Właśnie z Bertrandem przedwojenne Biuro Szyfrów komunikowało się przed II wojną światową (w czasie wojny Bertrand był dowódcą m.in. placówki Cadix).

Przed śmiercią Rejewski zdążył złamać szyfr, którym posługiwał się Józef Piłsudski w ramach kontaktów z członkami PPS-u na początku XX wieku. W dniu 12 sierpnia 1978 roku Rejewski został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł na zawał serca 13 lutego 1980 roku w wieku 74 lat. Spoczął na Cmentarzu Wojskowym na  warszawskich Powązkach.

W krypcie Panteonu Narodowego w kosciele pw. ŚŚ. Piotra i Pawła w Krakowie umieszczono urnę z ziemią z miejsc związanych ze śmiercią i pochówkiem Henryka Zygalskiego, Jerzego Różyckiego i Mariana Rejewskiego.