#PoznajWystawęGłówną – Niemiecki terror na Zamojszczyźnie – przesiedlenia Polaków i akcja „Werwolf”

Dziś w cyklu #PoznajWystawęGłówną podejmujemy temat niemieckiego terroru na Zamojszczyźnie.

Zamojszczyzna, decyzją Heinricha Himmlera – Komisarza Rzeszy do Spraw Umocnienia Niemieckości, stała się jednym z głównych celów niemieckiej polityki germanizacji ziem wschodnich. Ideą przewodnią, opracowanego przez Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeszy tzw. Generalnego Planu Wschodniego (Generalplan Ost), było uzyskanie dla Niemców nowej przestrzeni życiowej (Lebensraum). Plan zakładał stopniową germanizację podbitych terenów Europy Środkowej i Wschodniej, w tym wysiedlenie i eksterminację miejscowej ludności. Następnie obszary te miały zostać skolonizowane przez niemieckich osadników. 

Tragiczną ofiarą germanizacji ziem wschodnich była ludność z terenów Zamojszczyzny, którą wybrano jako pierwszą do realizacji Generalnego Planu Wschodniego. Już w listopadzie 1941 r. rozpoczęto pierwsze akcje wysiedleńcze, ale największe miały miejsce w latach 1942-1943. Z Zamojszczyzny wysiedlono w tym okresie około 110 tys. Polaków. Duża część tej ludności trafiła do obozów zagłady, gdzie masowo była mordowana. Podczas selekcji więźniów dzieci oddzielano od rodziców. Te z nich, które uznano za „wartościowe rasowo”, miały być germanizowane w specjalnych ośrodkach niemieckich. Szacuje się, że tylko w lipcu i sierpniu 1943 r. spośród ok. 30 tys. dzieci wywieziono do Niemiec ok. 4,5 tys. Wystawa główna Muzeum II Wojny Światowej prezentuje zdjęcia dzieci wywożonych do Rzeszy oraz pustą kołyskę będącą symbolem tragedii i cierpienia rodziców.

Od początku ludność Zamojszczyzny przeciwstawiała się okupantowi. Chłopi zagrożeni wysiedleniem uciekali, palili zagrody, ukrywali lub uśmiercali bydło. Opór zbrojny organizowany był przez miejscową partyzantkę. Działania te utrudniały niemiecką akcje kolonizacyjną na tych terenach. W celu zdławienia polskiego oporu, w czerwcu 1943 r. Niemcy rozpoczęli akcję pacyfikacyjną i wysiedleńczą, która przeszła do historii pod kryptonimem „Werwolf” („Wilkołak”). Działania niemieckie trwały do sierpnia 1943 r. i nie przyniosły zamierzonego celu. Ich tragiczną konsekwencją były ofiary masowych egzekucji oraz wysiedlenie ok. 60 tys. osób ze 171 wsi.

Więcej o dzieciach Zamojszczyzny i akcji wysiedleńczej Polaków dowiecie się Państwo, odwiedzając wystawę główną Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, której część poświęcona jest tym zagadnieniom.