Powstanie Warszawskie | #M2WSwirtualnie

Ile dni trwało Powstanie Warszawskie? Jakiego symbolu Powstańcy używali do oznaczania zdobytego sprzętu wojskowego? Dziś w ramach naszego cyklu #WirtualnePorankizHistorią opowiemy Wam o Powstaniu Warszawskim. Poniżej znajdziecie tekst dotyczący dzisiejszego tematu, bibliografię przygotowaną przez pracowników Biblioteki oraz zadania do pobrania. Zachęcamy do zapoznania się z materiałem oraz spędzania czasu z #M2WSwirtualnie!

Wydaje się, że o Powstaniu Warszawskim wiemy już wszystko. Możemy  jednak nie zdawać sobie sprawy, jak wiele wydarzeń z czasów II wojny światowej mniej lub bardziej związanych z Powstaniem miało miejsce właśnie w marcu. 

Powstanie Warszawskie rozpoczęło się 1 sierpnia 1944 roku w Warszawie i było częścią większej operacji militarnej Armii Krajowej o nazwie „Burza”. Decyzję o jawnym rozpoczęciu walk wydał Dowódca AK generał Tadeusz Komorowski pseud. „Bór”. Wybuch powstania oficjalnie zaplanowano na godzinę 17:00, którą określono, jako godzinę „W”. Decyzję o tym podjęto dzień wcześniej wieczorem. Niestety nie do wszystkich oddziałów rozkaz dotarł na czas. Mobilizacja tak wielkiej liczby żołnierzy-powstańców okazała się problematyczna. Część z nich by dotrzeć na miejsce zbiórki musiała zabrać ze sobą broń, co doprowadziło do starć już parę godzin przed planowanym rozpoczęciem powstania. Przykładem tego jest Zdzisław Sierpiński pseud. „Świda”, żołnierz 9. Kompanii Dywersji Bojowej „Żniwiarz”, który wraz z kompanami miał za zadanie przetransportować broń do wyznaczonego punktu. Niestety transport napotkał patrol niemieckiej żandarmerii doprowadzając do pierwszego starcia powstańczego już o godzinie 13:30. Powstanie trwało aż 63 dni, kończąc się 2 października 1944 roku. Doprowadziło do niespotykanej wcześniej odpowiedzi ze strony okupanta w postaci rozkazu Hitlera mówiącego o zrównaniu Warszawy z ziemią i zabiciu jej mieszkańców, co miało być przykładem dla Europy. Dowodów okrucieństw ze strony Niemców jest wiele,  na przykład relacja pani Teresy Potulickiej-Łatyńskiej z dnia 13 sierpnia 1944, która była świadkiem wybuchu pojazdu-miny. 

Podczas Powstania Warszawskiego zgodnie z rozkazem generała Stefana Roweckiego „Grota” z 13 marca 1943 roku akcje Armii Krajowej były sygnowane znakiem „Kotwicy”, zaś powstańcy używali go jako oznaczenie swojej własności na zdobytym sprzęcie wojskowym. Symbol ten nazywany „Polską walczącą” został użyty po raz pierwszy 20 marca 1942 roku na balustradzie cukierni Lardellego w Warszawie przy ul. Polnej 30. Tego wyczynu dokonał harcmistrz i członek Szarych Szeregów Maciej Aleksy Dawidowski ps. „Alek”, znany z lektury „Kamienie na szaniec”. Znak Polski Walczącej składał się z dwóch elementów: litery „P” oznaczającej „Polskę” oraz „W” oznaczającej „walkę”. Litera „W” kształtem nawiązywała do kotwicy, dlatego znak ten określano również mianem Kotwicy Walczącej. Symbol oporu Polaków został wybrany spośród 27 propozycji zgłoszonych na konspiracyjny konkurs, zorganizowany w 1942 r. przez Biuro Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej. Od 2014 r. mocą ustawy znak „Polski Walczącej” zyskał ochronę prawną, a jego publiczne znieważenie może zostać ukarane grzywną. 

Na koniec jeszcze jedno wydarzenie z marca powiązane z warszawskim zrywem powstańczym, bowiem mija 80 lat od aresztowania jednego z dowódców powstania i zastępcy generała Tadeusza Komorowskiego – generała Leopolda Okulickiego „Niedźwiadka”. 27 marca 1945 roku, po ujawnieniu się wobec Sowietów został aresztowany w Pruszkowie przez NKWD i wywieziony do Moskwy. Tam po słynnym „procesie szesnastu” w 1945 roku skazano na 10 lat więzienia. Generał umarł w niewyjaśnionych okolicznościach.