Początek bitwy o Wrocław- Festung Breslau

Od 8 do 15 lutego 1945 r. wojska 1. Frontu Ukraińskiego Armii Czerwonej prowadziły działania celem zamknięcia pierścienia okrążenia wokół Wrocławia (niem. Breslau). Rozpoczynała się wówczas bitwa o miasto, jedna z ostatnich w II wojnie światowej, toczona do 6 maja 1945 r.

Załamanie niemieckiego frontu wschodniego w połowie 1944 r. spowodowało, że wiele miast znajdujących się we wschodniej części III Rzeszy ogłaszano twierdzami. Decyzje, podejmowane przez Adolfa Hitlera, miały przede wszystkim wymiar propagandowy: miasta- twierdze miały w mniemaniu kierownictwa politycznego Rzeszy pełnić funkcję zapory przed nacierającymi Sowietami. W większości przypadków brakowało w tych ośrodkach miejskich umocnień lub solidnie uposażonych garnizonów.

Festung Breslau był jedną z takowych iluzorycznych twierdz. Przybyły 25 września 1944 r.  do stolicy Dolnego Śląska komendant obrony miasta gen. Johannes Krause nie miał możliwości wydawania konkretnych rozkazów, ze względu na rozproszenie i niezależne funkcjonowanie dowództwa VIII Okręgu Wojskowego Wermachtu, Luftwaffe, Waffen-SS i Volkssturmu. Nad aparatem policyjnym i ludnością cywilną kontrolę sprawował z kolei Gruppenführer SS Karl Hanke, zaufany człowiek Martina Bormana. Dowództwo Festung Breslau , mimo rozproszenia i braku szans na lepszą organizację w postaci liczniejszej kadry oficerskiej przygotowywało się do wzmocnienia obrony miasta od strony wschodniej i północno-wschodniej, z oczywistego geograficznego punktu widzenia. W dniu 3 lutego 1945 r. Johannesa Krause na stanowisku komendanta obrony Breslau zastąpił Hans von Ahlfen.

Niemcy, przygotowując się do nieuniknionego oblężenia miasta, rozpoczęli ewakuację ludności cywilnej. Ze względu na zbombardowanie w dniach 17-18 stycznia 1945 r. stacji kolejowych przez Sowietów podjęto decyzję o pieszej ewakuacji mieszkańców. Po koniec stycznia 1945 r. ruszył marsz w kierunku Kątów Opolskich. Z powodu wyczerpującego zimna, głodu i stratowania przez tłum zmarło na trasie tysiące osób. We Wrocławiu pozostało ok. 200 tys. mieszkańców.

Zadanie zdobycia Breslau przypadło 6. Armii 1. Frontu Ukraińskiego marszałka Iwana Koniewa. Dolnośląska operacja okrążenia miasta rozpoczęła się rankiem 8 lutego 1945 r. Zostały wyznaczone w tym celu dwie armie: 5. Armia Gwardii (gen. Żadow), 6. Armia  (gen. Głuzdowski) wraz z dwoma korpusami: 7. Korpus Zmechanizowany Gwardii (gen. Korczagin) i 4. Korpus Pancerny (gen. Połubojarow). Pierścień wokół Wrocławia zamknął się 14 lutego w godzinach porannych, kiedy to w rejonie Żerniki Wielkie (Groβ Sürding)- Wilczków(Herdhausen)- Galowice (Gallen)- Żórawina (Rothsürben)- Sadków (Sattkau) połączyły się 25. Brygada Zmechanizowana Gwardii, 100. brygada Pancerna i 722. pułk dział szturmowych z 31. Korpusu Pancernego Armii Czerwonej.

W nocy z 13 na 14 lutego 1945 r. grupa szturmowa niemieckiej 19. Dywizji Pancernej w składzie: 19. batalion rozpoznawczy, batalion pancerny z 27. pułku czołgów, batalio ppanc. i 3. kompania niszczycieli czołgów zdołała wyrwać się z sowieckiego okrążenia i nawiązać kontakt z załogą Wrocławia. Była to jedynie próba utrzymania jak najdłużej otwartej drogi do miasta. Front ustabilizował się 15 lutego i do 6 maja 1945 r. niemieckie oddziały nie podejmowały próby przedarcia się do  Festung Breslau. Po zablokowaniu miasta walki pod Wrocławiem przybrały charakter lokalny, a obie strony zaczęły koncentrować się na froncie berlińskim.

Zdj. Niemieccy parlamentariusze udają się na rozmowy o kapitulacji Wrocławia, 6 maj 1945 r.