KONIEC WOJNY '45 - 09 POLSKA LUDOWA

6 maja 2015 r. została otwarta wystawa przygotowana przez Muzeum II Wojny Światowej  '45.Koniec wojny w 45 eksponatach, która jest dostępna w Europejskim Centrum Solidarności.

Na skutek decyzji mocarstw podjętych na konferencjach w Teheranie i Jałcie powojenna Polska znalazła się w radzieckiej strefie wpływów. Popierani przez Stalina komuniści, skupieni w Polskiej Partii Robotniczej, rozpoczęli budowę nowego ustroju. Wprowadzono radykalne reformy społeczno-gospodarcze, które zmieniły strukturę społeczną kraju. Władza w Polsce, określanej teraz jako ludowa, miała od tej pory należeć do „ludu pracującego miast i wsi”. Nastąpił przyspieszony awans społeczny uboższych warstw ludności. Niektóre środowiska, przyjmując hasła sprawiedliwości społecznej lub z przyczyn koniunkturalnych, czynnie włączyły się w budowę nowego ładu. Reformom i powojennej odbudowie towarzyszył terror wymierzony w przeciwników politycznych.

KONIEC WOJNY '45 - 09 POLSKA LUDOWA

Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego został utworzony w Moskwie przez Stalina w lipcu 1944 r. W stolicy Związku Radzieckiego opracowano także i wydrukowano manifest Komitetu. O pośpiechu, w jakim działano, świadczą błędy w pisowni nazwisk niektórych jego sygnatariuszy. PKWN, w którego skład wchodzili głównie polscy komuniści, miał stanowić przeciwwagę dla legalnego rządu Rzeczypospolitej na uchodźstwie w Londynie. Manifest był pierwszym dokumentem PKWN. Formalnie ogłoszono go 22 lipca 1944 r. w Chełmie, w rzeczywistości nastąpiło to w Moskwie. Większość członków PKWN dotarła stamtąd do Chełma dopiero 27 lipca. Manifest zapowiadał reformy społeczne, nie wspominając przy tym wprost o budowie komunizmu w Polsce. W ten sposób komuniści próbowali zdobyć poparcie społeczne, którego im brakowało.

MUZEUM II WOJNY ŚWIATOWEJ, DŁ.: 69,7 CM / SZER.: 46 CM

POPIERSIE BOLESŁAWA BIERUTA /po 1945/

Masowo wytwarzane popiersia przywódcy polskich komunistów Bolesława Bieruta umieszczano obowiązkowo w szkołach, urzędach i innych instytucjach publicznych. Były one elementem budowania jego mitu „wielkiego przywódcy”, wzorowanego na kulcie, jakim otaczano Stalina w Związku Radzieckim. Bierut, posłuszny poleceniom wydawanym z Moskwy, odegrał decydującą rolę w podporządkowaniu Polski Związkowi Radzieckiemu i wprowadzeniu ustroju komunistycznego. Był odpowiedzialny za terror i zbrodnie z okresu stalinowskiego. Osobiście sporządzał adnotacje na wyrokach śmierci wykonywanych na rzeczywistych lub domniemanych przeciwnikach Polskiej Partii Robotniczej i nowego reżimu.

MUZEUM II WOJNY ŚWIATOWEJ, DŁ.: 32 CM / SZER.: 50 CM / WYS.: 60 CM / WAGA: 16,5 KG

TEODOLIT /przed 1914/

Instrument geodezyjny służący do pomiaru gruntów, wyprodukowany w Warszawie jeszcze przed I wojną światową na licencji amerykańskiej firmy Underwood. Był używany m.in. w czasie reformy rolnej na ziemiach zachodnich, które po 1945 r. zostały przyłączone do Polski. Wywłaszczenia i podział majątków ziemskich przeprowadzano na mocy dekretu PKWN z 6 września 1944 r. Reforma rolna znajdowała się w programach większości ugrupowań politycznych Polskiego Państwa Podziemnego. Wdrażając ją w życie, komuniści zyskiwali poparcie społeczne. Reforma przyznała ziemię wielu bezrolnym do tej pory mieszkańcom wsi, ale przyczyniła się też do powiększenia liczby niewielkich, mało wydajnych gospodarstw. Podział majątków zniszczył polskie ziemiaństwo. Na ziemiach zachodnich i północnych rozparcelowano byłe niemieckie majątki. Reforma stanowiła wstęp do późniejszej przymusowej kolektywizacji polskiego rolnictwa. Inną reformą gospodarczą było przejęcie przez państwo na początku 1946 r. większości zakładów przemysłowych.

MUZEUM NARODOWE W SZCZECINIE, DŁ.: 25 CM / SZER. 19 CM / WYS.: 32 CM / WAGA: 4,7 KG

MUNDUR ŻOŁNIERZA LUDOWEGO WOJSKA POLSKIEGO /1944–1945/

Umundurowanie wprowadzone w 1943 r., wzorowane na mundurach używanych w Wojsku Polskim w okresie przedwojennym, miało podkreślać patriotyczny charakter formowanych w Związku Radzieckim oddziałów polskich. Na rogatywce widoczny jest jednak pozbawiony korony orzeł wz. 1943, nazywany potocznie ,,kuricą” („kura” po rosyjsku), który z kolei miał odróżniać Polskę „ludową” od przedwojennej „pańskiej”. Broń, karabin Mosin wz. 1891/30, oraz wyposażenie są produkcji radzieckiej. Żołnierz odznaczony jest Krzyżem Walecznych, który otrzymał za walki o Wał Pomorski. Jednostki Wojska Polskiego, potocznie nazywanego „ludowym”, formowane były od 1943 r. w Związku Radzieckim przez komunistyczny Związek Patriotów Polskich. Żołnierze walczący w ich szeregach rekrutowali się początkowo spośród Polaków, którzy po 17 września 1939 r. znaleźli się pod okupacją radziecką, a w 1942 r. nie zdołali ewakuować się z ZSRR wraz z armią gen. Władysława Andersa. Kiedy Armia Czerwona wkroczyła w styczniu 1944 r. na terytorium przedwojennej Polski, do wojska przymusowo wcielano mężczyzn w wieku poborowym, w tym często żołnierzy Armii Krajowej. Polskie oddziały brały udział w zdobywaniu Gdańska, a także innych miast obecnej Polski, m.in. Kołobrzegu. Ich żołnierze uczestniczyli również w walkach o Berlin. Dużą część kadry dowódczej stanowili oficerowie Armii Czerwonej, a po zakończeniu działań wojennych niektóre jednostki wspierały siły bezpieczeństwa w operacjach wymierzonych w podziemie niepodległościowe.

MUZEUM II WOJNY ŚWIATOWEJ, KARABIN – DŁ.: 123 CM / WAGA: 4,2 KG

OFICERSKIE BIURKO POLOWE JERZEGO BOREJSZY /1942/

Oficerskie biurko polowe produkcji amerykańskiej otrzymane przez Jerzego Borejszę (1905–1952) w ramach pomocy wojskowej lend-lease udzielanej Związkowi Radzieckiemu przez Stany Zjednoczone. Borejsza – dziennikarz, publicysta i działacz komunistyczny – po wybuchu II wojny światowej przedostał się do Związku Radzieckiego, gdzie w 1942 r. wstąpił do Armii Czerwonej. Dzięki płynnej znajomości wielu języków trafił do wywiadu frontowego. Zajmował się m.in. przesłuchiwaniem jeńców. Otrzymane wówczas biurko oficerskie towarzyszyło mu w ludowym Wojsku Polskim, do którego został oddelegowany w 1943 r. jako działacz komunistycznego Związku Patriotów Polskich. Od 1944 r. Borejsza czynnie angażował się w budowę Polski Ludowej. Kierował redakcjami kilku czasopism, na których łamach publikowali liczni pisarze i publicyści o poglądach nie tylko komunistycznych. Był założycielem i pierwszym szefem Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik”, to dzięki niemu ukazało się tam wiele wartościowych publikacji, a krąg odbiorców literatury się poszerzył. Kierowany przez Borejszę koncern stanowił zarazem narzędzie umacniania wpływów komunistycznych w sferze kultury. Pod koniec 1948 r., m.in. ze względu na żydowskie pochodzenie i kontakty z zachodnimi intelektualistami, Borejsza popadł w Moskwie w niełaskę, prawdopodobnie przygotowywano przeciw niemu proces pokazowy, do którego jednak nie doszło ze względu na jego chorobę i śmierć.

ZBIORY JERZEGO W. BOREJSZY, DŁ.: 77 CM / SZER.: 52 CM / WYS.: 38 CM / WAGA: 15,6 KG